Μικροοικονομική Θεωρία (Τόμος Γ΄)
Εμμανουήλ Δρανδάκης,
Γεώργιος Μπήτρος,
Νικόλαος Μπαλτάς
Β΄ Έκδοση
Εκδότης: Μπένου Ε.
Μορφή: Μαλακό εξώφυλλο
Αριθμός σελίδων: 432
Κωδικός ISBN: 978-960-631-810-8
Διαστάσεις: 17 × 24 εκ.
Κωδ. Εύδοξος: –
Στους δύο προηγούμενους τόμους αυτού του συγγράμματος το επίκεντρο του ενδιαφέροντος ήταν στη συμπεριφορά ενός καταναλωτή, στους νόμους της παραγωγής και του κόστους μιας επιχείρησης, και στις δυνάμεις που προσδιορίζουν τη διάρθρωση μιας αγοράς. Έτσι, άλλοτε ρητά, με την υπόθεση ceteris paribus, και άλλοτε άρρητα, αγνοούσαμε τις επιδράσεις που πηγάζουν από την αλληλεξάρτηση των φορέων και των αγορών στην οικονομία. Στον ανά χείρας τόμο μας ενδιαφέρουν αυτές ακριβώς οι επιδράσεις.
Τα κύρια ερωτήματα τα οποία εξετάζονται είναι: 1) έχει η οικονομία της αγοράς την τάση να επιτύχει ταυτοχρόνως ισορροπία για όλους τους καταναλωτές, όλες τις επιχειρήσεις, και όλες τις αγορές; 2) αν την έχει, μέσα από ποιους μηχανισμούς διοχετεύονται και πόσο καλά χρησιμοποιούνται οι διαθέσιμοι οικονομικοί πόροι; 3) πόσο εύρωστες είναι οι απαντήσεις στα προηγούμενα ερωτήματα όταν οι υποθέσεις για την πολυπλοκότητα, το δυναμισμό και το θεσμικό πλαίσιο της υπό παρατήρηση οικονομίας αλλάζουν; 4) υπάρχουν εγγενή ή τεχνητά εμπόδια στη γενική ισορροπία; 5) εάν υπάρχουν, ποιες είναι οι παρενέργειες που προκαλούν και πως μπορούν να αντιμετωπισθούν, σε όποιο βαθμό είναι αυτό εφικτό; κλπ. Προφανώς, πρόκειται για θέματα τα οποία στην Ελληνική τουλάχιστον βιβλιογραφία δεν έχουν προσελκύσει την προσοχή η οποία σίγουρα τους αξίζει.
Η τελευταία διαπίστωση ενισχύεται ακόμη περισσότερο από το γεγονός ότι, στην παρούσα Β' Έκδοση, τα πιο πάνω θέματα καλύπτονται τόσο από την παραδοσιακή σκοπιά της στατικής γενικής ισορροπίας, όσο και από την πλέον σύγχρονη, η οποία δίνει έμφαση στα δυναμικά χαρακτηριστικά της οικονομίας. Για το σκοπό αυτό ένα από τα κύρια κεφάλαια που προστέθηκαν επικεντρώνεται στην θεωρία του κεφαλαίου. Εν συνεχεία παρουσιάζονται τα κύρια υποδείγματα τα οποία αναγνωρίστηκαν ως κλασικές συμβολές στην εξέλιξη της δυναμικής γενικής ισορροπίας.
Και, τέλος, η παρουσίαση κλείνει με μια σύντομη αναφορά στα προβλήματα που δημιουργούν οι κίνδυνοι και η αβεβαιότητα.
Αρχικά, ο τόμος είχε σχεδιαστεί να περιλαμβάνει τρεις θεματικές ενότητες. Αυτές ήταν: η Γενική Στατική Ισορροπία, η Γενική Δυναμική Ισορροπία, και η Θεωρία των Δημόσιων Επιλογών και του Ρόλου της Κυβέρνησης. Όταν κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1994 προκειμένου να καλύψει επείγουσες ανάγκες της διδασκαλίας της Μικροοικονομικής θεωρίας στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών, ο τόμος περιελάμβανε τα κεφάλαια 16, 17 και 18 τα οποία ήταν αφιερωμένα στην πρώτη θεματική ενότητα. Τότε είχα την πρόθεση να ολοκληρώσω τον τόμο σύντομα. Αλλά μια που δεν πίεζαν οι ανάγκες και μια που άλλαζαν οι προτεραιότητες, έμεινε ημιτελής για πάρα πολλά χρόνια.
Εκτός από τα πιο πάνω τρία κεφάλαια, η παρούσα έκδοση περιλαμβάνει πέντε επιπλέον κεφάλαια τα οποία είναι αφιερωμένα στην Δυναμική Γενική Ισορροπία. Προσωπικά θεωρώ ότι ο τόμος πρέπει να συμπληρωθεί και με την τρίτη θεματική ενότητα γιατί από τη σχετική βιβλιογραφία γνωρίζουμε ότι οι θεσμοί μέσω των οποίων αποφασίζονται και υλοποιούνται οι δημόσιες επιλογές επηρεάζουν σημαντικά τη γενική ισορροπία, κυρίως στη δυναμική της διάσταση. Αλλά για τώρα οποιαδήποτε απόπειρα να προστεθούν μερικά ακόμη κεφάλαια προκειμένου να καλυφθούν θέματα που αφορούν στο ρόλο της κυβέρνησης στην οικονομική ανάπτυξη, στη διανεμητική δικαιοσύνη, και στη λειτουργία των νόμων και των θεσμών, θα ξεπερνούσε ίσως τα καθιερωμένα όρια και τις αναλογίες των επί μέρους γνωστικών αντικειμένων της Μικροοικονομικής Θεωρίας. Γι' αυτό, ο αρχικός σχεδιασμός εγκαταλείφθηκε και ένα μέρος της ύλης που προόριζα για την τρίτη θεματική ενότητα κυκλοφόρησε εντωμεταξύ αυτοτελώς υπό μορφή είτε πανεπιστημιακών σημειώσεων είτε αρθρογραφίας στον Ελληνικό περιοδικό τύπο.
Κατά τη διάρκεια των ετών που πέρασαν από την πρώτη έκδοση, ευτύχησα να έχω τη βοήθεια περισσότερων συνεργατών και αφοσιωμένων φοιτητών που μπορώ να θυμάμαι η μπορώ να
αναφέρω χωρίς να γίνω κουραστικός. Μεταξύ αυτών οι οποίοι με βοήθησαν ιδιαίτερα με τις ερωτήσεις τους και τις κριτικές παρατηρήσεις τους, επιθυμώ να ευχαριστήσω το φοιτητή του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Στυλιανό Κοντέα. Πολύτιμη ήταν επίσης η βοήθεια που έλαβα από τον Ιάκωβο Ψαριανό και την Άννα Καλλιάνη. Οι ώρες που αφιέρωσαν για το σκοπό αυτό στη βιβλιοθήκη και στον ηλεκτρονικό υπολογιστή ήταν πολύτιμες και συνέβαλαν περισσότερο απ' ότι θα διαπιστώσουν. Οι κυρίες Δήμητρα Δημάκου και Άννα Μπήτρου διάβασαν το κείμενο και εισηγήθηκαν πολλές γλωσσικές και γραμματικές τροποποιήσεις οι οποίες βελτίωσαν αισθητά την εμφάνιση, την ορθότητα και τη ροή του λόγου. Για τη βοήθεια τους αυτή είμαι υποχρεωμένος και τους απευθύνω εγκάρδιες ευχαριστίες. Τέλος, η αφιέρωση του τόμου στην Άννα Μπήτρου έχει την έννοια της εξόφλησης ενός από μακρού αναληφθέντος χρέους και χαίρομαι για την ευκαιρία.
Γεώργιος Κ. Μπήτρος
Περιεχόμενα
ΜΕΡΟΣ ΠΕΜΠΤΟ
Στατική Γενική Ισορροπία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16: Εισαγωγή στη Θεωρία της Γενικής Ισορροπίας 3
Αλληλεξάρτηση και Ισορροπία στην Οικονομία. Μερική και Γενική Ισορροπία. Γενική Ισορροπία υπό Στατικές και υπό Δυναμικές Συνθήκες. Quasnay, Walras, Pareto, Leontief, και Arrow-Debreu. Αλγεβρική Διατύπωση της Γενικής Στατικής Ισορροπίας: Γενική Ισορροπία στη Κατανάλωση, Γενική Ισορροπία στην Παραγωγή, Ισορροπία στις Αγορές, Γενική Ισορροπία στην Οικονομία. Διαγραμματική Διατύπωση της Γενικής Στατικής Ισορροπίας: Γενική Ισορροπία στην Κατανάλωση, Γενική Ισορροπία στην Παραγωγή, Εύρεση της Καμπύλης Παραγωγικών Δυνατοτήτων ή Μετασχηματισμού, Γενική Ισορροπία στην Οικονομία. Γενική Ισορροπία και Ανταγωνισμός. Ανακεφαλαίωση. Παράρτημα. Τα Προβλήματα της Ύπαρξης, της Μοναδικότητας, και της Ευστάθειας της Γενικής Ισορροπίας. Επιλογές Βιβλιογραφίας. Ασκήσεις.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17: Επεκτάσεις και Εφαρμογές 63
Υφή και Εύρος Μεταγενεστέρων Συμβολών. Το Υπόδειγμα της Γενικής Ισορρο¬πίας με Χρήμα: Σχετικές Τιμές, Απόλυτες Τιμές και Χρήμα. Το Υπόδειγμα της Γενικής Ισορροπίας του Patinkin: Το Υπόδειγμα Χωρίς Πιστωτική Αγορά, Το Υπόδειγμα με Πιστωτική Αγορά, Γ ενική Ισορροπία και Ορθολογικές Προσδοκίες. Το Υπόδειγμα των Οικονομικών της Ευημερίας: Εύρεση της Καμπύλης Δυνατοτήτων Χρησιμότητας, Από τη Συμβατική Καμπύλη στο Χώρο των Αγαθών στη Συμβατική Καμπύλη των Δυνατοτήτων Χρησιμότητας, η Μεγάλη Καμπύλη Δυνατοτήτων Χρησιμότητας ή Καμπύλη-Περίβλημα, Από τη Μεγάλη Καμπύλη Δυνατοτήτων Χρησιμότητας στο Σημείο Ευδαιμονίας κάτω από Περιορισμούς, Μερικά Τυπικά Θεωρήματα, Κριτήρια Κοινωνικών Επιλογών. Το Υπόδειγμα της Γενικής Ισορροπίας με Δύο Χώρες: Καμπύλη Μετασχηματισμού και Αποδόσεις Κλίμακας, Διατύπωση και Ανάλυση του Υποδείγματος, Πλήρης Εξειδίκευση, Εξίσωση Τιμών Συντελεστών και Θεωρήματα των Hecksher-Ohlin και Rybczynski, οι Επιδράσεις των Δασμών και των Επιδοτήσεων. Το Υπόδειγμα Γενικής Ισορροπίας του Leontief: Το Κλειστό Υπόδειγμα των Εισροών-Εκροών, Η Λύση, Τρία Βασικά Θεωρήματα, Ένα Απλό Αριθμητικό Παράδειγμα. Ανακεφαλαίωση. Επιλογές Βιβλιογραφίας. Ασκήσεις.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18: Εμπόδια στη Γενική Ισορροπία και στην Αποτελεσματικότητα 137
Τα Αίτια των Αποκλίσεων από τον Πλήρη Ανταγωνισμό. Ατέλειες λόγω Μονοπωλιακής Δυνάμεως: Τεχνικά Εμπόδια Εισόδου, Νομικά Εμπόδια Εισόδου, Προκλητά Εμπόδια Εισόδου. Ατέλειες λόγω Διοικητικών Παρεμβάσεων: Προστασία από Πρόσκαιρη Κερδοσκοπία, Αντιμετώπιση Μονοπωλιακών Συνθηκών, Ανακατανομή του Εισοδήματος. Επιδίωξη Αναπτυξιακών Στόχων: Ανάπτυξη της Νηπιακής Βιομηχανίας, Ανακατανομή των Επενδύσεων, Ποιοτική Βελτίωση της Οικονομικής Αναπτύξεως. Καταπολέμηση Πληθωρισμού. Εξυπηρέτηση μη Οικονομικών Στόχων. Εμπόδια Οφειλόμενα σε Εξωτερικότητες: Αποκλίσεις των Ιδιωτικών από τις Κοινωνικές Τιμές. Εξωτερικότητες στην Παραγωγή. Εξωτερικότητες στην Κατανάλωση. Τα Αίτια για τις Εξωτερικότητες: Εξωτερικότητες Ιδιοκτησίας. Τεχνικές Εξωτερικότητες. Εξωτερικότητες λόγω Συνωστισμού. Πολιτικές για τις Εξωτερικότητες: Φορολογία και Επιδοτήσεις. Η Προσέγγιση της Αγοράς. Δημόσια Αγαθά: Αδυναμία Αποκάλυψης των Προτιμήσεων. Μηχανισμοί Παροχής Δημοσίων Αγαθών. Μια Αντίθετη Άποψη. Ασυμμετρίες στην Πληροφόρηση και Άλλες Δυσκολίες: Το Δίλημμα του Φυλακισμένου. Ασυμμετρία στην Πληροφόρηση: Ηθικός Πειρασμός. Ασυμμετρία στην Πληροφόρηση: Ανορθολογική Επιλογή. Το πρόβλημα της Διανομής. Τρεις Απόψεις για τη Διαρθρωτική Πολιτική: Η Δεύτερη Καλύτερη Επιλογή. Το πληροφοριακό και το Διαχειριστικό Πρόβλημα. Οι Συνεπείς και οι Άριστες Διαρθρωτικές Πολιτικές. Ανακεφαλαίωση. Επιλογές Βιβλιογραφίας. Ασκήσεις.
Δυναμική Γενική Ισορροπία
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 19: Θεωρία κεφαλαίου 211
Μια Σύντομη Ιστορική Αναδρομή. Η Έννοια του Κεφαλαίου και της Επένδυσης. Εισαγωγή στη θεωρία του επιτοκίου: Ένα Υπόδειγμα Προσφοράς Αποταμιεύσεων, Ζήτηση Αποταμιεύσεων. Η Νεοκλασική Θεωρία του Επιτοκίου. Οι Απόψεις του Marshall για το Επιτόκιο. Η Χρήσιμη Ζωή του Κεφαλαίου: Το υπόδειγμα του BOhm-bawerk, Το υπόδειγμα των Akerman και Wicksell, Το Υπόδειγμα του Brems. Η Άριστη Ποιότητα των Κεφαλαιουχικών Αγαθών χωρίς Τεχνολογική πρόοδο, Η Άριστη Χρήσιμη Ζωή των Κεφαλαιουχικών Αγαθών με Ενσωματούμενη Τεχνολογική Πρόοδο: Η Άριστη Χρήσιμη Ζωή όταν η Αντικατάσταση των Κεφαλαιουχικών Αγαθών γίνεται σε Ίσα Χρονικά Διαστήματα, Η Άριστη Χρήσιμη Ζωή όταν η Αντικατάσταση των Κεφαλαιουχικών Αγαθών γίνεται σε Ενδογενώς Προσδιοριζόμενα Χρονικά Διαστήματα. Ανακεφαλαίωση. Επιλογές Βιβλιογραφίας. Ασκήσεις
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 20: Ένα Αυστριακό Υπόδειγμα Γενικής Ισορροπίας 281
Το Υπόδειγμα. Λύση για τον Πραγματικό Εργατικό Μισθό Ισορροπίας. Λύση για το Ποσοστό Ισορροπίας της Εσωτερικής Απόδοσης του Κεφαλαίου. Ανακεφαλαίωση. Επιλογές Βιβλιογραφίας. Ασκήσεις.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21: Ένα Σουηδικό Υπόδειγμα Γενικής Ισορροπίας 289
Το Υπόδειγμα: Μικροοικονομική Θεμελίωση, Μακροοικονομική Θεμελίωση. Λύση του Υποδείγματος. Ισορροπία στην Αγορά της Κατανάλωσης. Ισορροπία στην Αγορά του Χρηματικού Κεφαλαίου: Λύση για το Επιτόκιο Ισορροπίας, Λύση για τον Πραγματικό Εργατικό Μισθό Ισορροπίας, Σταθερότητα της Ισορροπίας. Τρεις Εύχρηστοι Λόγοι. Ανακεφαλαίωση. Επιλογές Βιβλιογραφίας. Ασκήσεις.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 22: Το υπόδειγμα της Γενικής Ισορροπίας με Συσσώρευση Κεφαλαίου και Ενσωματούμενη Τεχνολογική Πρόοδο 311
Το Υπόδειγμα: Μικροοικονομική θεμελίωση, Διάρθρωση των αγορών, Μακροοικονομικό Πλαίσιο του Υποδείγματος. Το Εθνικό Προϊόν. Το Εθνικό Εισόδημα. Η Εθνική Δαπάνη. Οι Θεμελιώδεις Λόγοι του Υποδείγματος: Ο Λόγος των Ακαθάριστων Επενδύσεων προς Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν, Ο Λόγος του Καθαρού Εισοδήματος προς το Ακαθάριστο Εθνικό Προϊόν, Το μερίδιο της εργασίας προς το Καθαρό Εθνικό Εισόδημα, Ο Λόγος της Κατανάλωσης προς το Καθαρό Εθνικό Εισόδημα, Οι Λόγοι των Ακαθάριστων και των Καθαρών Αποταμιεύσεων. Ο Νομισματικός Συντελεστής του Ακαθάριστου Κεφαλαίου. Η Μακροχρόνια Ισορροπία στην Οικονομία: Μακροχρόνια Ισορροπία στην Αγορά Καταναλωτικών Αγαθών, Μακροχρόνια Ισορροπία στην Αγορά των Κεφαλαιουχικών Αγαθών. Ευστάθεια της Μακροχρόνιας Ισορροπίας: Το Επιτόκιο είναι Πολύ Υψηλό, Το Επιτόκιο είναι Πολύ Χαμηλό. Τα Οφέλη του Χαμηλού Επιτοκίου σε Περιβάλλον Ανάπτυξης με Αδιάκοπα Σταθερή Ισορροπία, Σύνοψη και Γενίκευση. Η Μετάβαση από την Κατάσταση της Υπανάπτυξης στην Κατάσταση της Ανάπτυξης. Τα οφέλη του Χαμηλού Επιτοκίου σε Περιβάλλον Ανάπτυξης με Μετατοπιζόμενη Ισορροπία. Ανακεφαλαίωση. Επιλογές Βιβλιογραφίας. Ασκήσεις.
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 23: Κίνδυνοι και αβεβαιότητα 361
Τα Όρια μεταξύ Κινδύνου και αβεβαιότητας. Γενική Ισορροπία και κίνδυνοι. Αγορές Δικαιωμάτων επί Συγκυριακών Αγαθών. Η Ασφαλιστική Αγορά και το Πρόβλημα της Πληροφόρησης: Ασφαλιστική Αγορά και Ηθικός Πειρασμός, Ασφαλιστική Αγορά και Ανορθολογική Επιλογή. Πηγές και Επιπτώσεις της Αβεβαιότητας: Αβεβαιότητα Τιμών και Ζήτηση Παραγωγικών Συντελεστών: Το Υπόδειγμα, Συνέπειες για τη Γενική Ισορροπία. Η Άριστη Χρήσιμη Ζωή του Κεφαλαίου κάτω από Αβεβαιότητα στο Ρυθμό της Ενσωματούμενης Τεχνολογικής Προόδου: Το Υπόδειγμα, Συνέπειες για τη Γενική Ισορροπία. Ανακεφαλαίωση. Επιλογές Βιβλιογραφίας. Ασκήσεις.
