Διδακτική: Μέθοδοι & Εφαρμογές

Η Διδακτική - και μάλιστα η Διδακτική των θετικών επιστημών, των λεγόμενων "σκληρών" -βρίσκεται σε ανοδική πορεία. Αυτό είναι ένα γεγονός αναμφισβήτητο. Μαρτυρούν γι' αυτό ένα πλήθος από δείκτες: ο αυξανόμενος αριθμός συνεδρίων τοπικού, εθνικού αλλά και διεθνούς χαρακτήρα, ο τεράστιος όγκος σχετικού έντυπου υλικού - σε κλασική ή ηλεκτρονική μορφή - υπό μορφή βιβλίων κι άρθρων, ο αυξανόμενος αριθμός θέσεων στην τριτοβάθμια εκπαίδευση - τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς - και τα χρηματικά ποσά που επενδύονται από ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς για την παραγωγή εκπαιδευτικού υλικού (CD-ROMS κ.λπ).

Όπως είναι φυσικό, όλο αυτό το τεράστιο ερευνητικό έργο που συντελείται διεθνώς καταλήγει στην παραγωγή αποτελεσμάτων, δηλαδή στην έκφραση προτάσεων, συμπερασμάτων και υποθέσεων οι οποίες προάγουν τη γνώση μας:

- για τον τρόπο που "μαθαίνουμε", για τις διαδικασίες δηλαδή εκείνες οι οποίες σε ατομικό ή συλλογικό επίπεδο επιτρέπουν την αλλαγή της συμπεριφοράς του υποκειμένου σε δεδομένη κατάσταση και

- για τον τρόπο που "διδάσκουμε", για τις μεθόδους δηλαδή εκείνες που μας επιτρέπουν να οργανώσουμε τη διδασκαλία ενός αντικειμένου με αποτελεσματικό τρόπο, να οργανώσουμε ένα περιβάλλον με το οποίο θα αλληλεπιδράσει το υποκείμενο, έτσι ώστε η αλληλεπίδραση να είναι η καταλληλότερη δυνατή.

Θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι οι έρευνες στη Διδακτική διακρίνονται σε βασικές κι εφαρμοσμένες - σύμφωνα με μια κλασική διαίρεση. Οι έρευνες τόσο στη μια όσο και στην άλλη είναι όπως ήδη αναφέραμε πολυπληθείς. Είναι προφανές ότι η πλήρης ενημέρωση σε όλα τα πεδία ερευνών της Διδακτικής είναι αδύνατη. Εξάλλου τις τελευταίες δεκαετίες και κυρίως την τελευταία μια νέα παράμετρος έχει προστεθεί στην εκπαιδευτική διαδικασία: η τεχνολογία παίξει έναν διαρκώς αυξανόμενο ρόλο όχι μόνο σαν ένα νέο αντικείμενο διδασκαλίας (μαθήματα τεχνολογίας στο Γυμνάσιο και το Λύκειο, μαθήματα Πληροφορικής), αλλά και σαν μέσο διδασκαλίας. Ήδη στα προηγμένα κράτη υπολογίζεται ότι από την τεχνολογία (εργαστήρια, διάφορα όργανα, ΗΥ) εξαρτάται περίπου το 25% των μαθημάτων και σύντομα το ποσοστό αυτό θα ξεπεράσει το 50%. Ο εκπαιδευτικός λοιπόν είναι σήμερα υποχρεωμένος να έχει μια ευρύτερη αλλά και βαθύτερη κατανόηση της διδακτικής διαδικασίας και της τεχνολογίας της.

Η ελληνική βιβλιογραφία παρουσιάζει σημαντικά κενά στον τομέα της σύγχρονης Διδακτικής. Σκοπός του παρόντος βιβλίου είναι ακριβώς η συμβολή στη σχετική ελληνική βιβλιογραφία με την παρουσίαση σύγχρονων διδακτικών απόψεων σε τρεις τομείς των θετικών επιστημών.

Το βιβλίο παρουσιάζει ένα φαινομενικό παράδοξο: είναι γραμμένο από συγγραφείς που προέρχονται από διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους - κι όπως θα διαπιστώσει εύκολα ο αναγνώστης δεν έχουν συγκλίνουσες απόψεις στη Διδακτική. Όμως αυτή ακριβώς η διαφοροποίηση θεωρήθηκε από τους συγγραφείς ως παράγοντας εμπλουτισμού κι όχι ως παράδοξο ή ως στοιχείο παιγνίου (όπως για παράδειγμα στα συλλογικά λογοτεχνικά πειράματα). Είναι γνωστό ότι στις κοινωνικές και τις ανθρωπιστικές επιστήμες το αποδεκτό ερευνητικό και θεωρητικό παράδειγμα δεν έχει την ισχύ που έχει στις θετικές επιστήμες, με άλλα λόγια η συνύπαρξη μη συγκλινουσών ή και αποκλινουσών θεωριών και νόμιμη είναι και αποδεκτή. Η ανταλλαγή απόψεων μπορεί να έχει βέβαια έναν πολεμικό χαρακτήρα - αφού πρόκειται για επιστημονικό διάλογο - αλλά δεν έχει συνήθως το θανατηφόρο χαρακτήρα της επιστημονικής άποψης που διεκδικεί τη μοναδικότητα. Κατά την έννοια αυτή η συνύπαρξη σε ένα βιβλίο διαφορετικών διδακτικών προσεγγίσεων δεν αποτελεί σκάνδαλο. Εξάλλου η σύμπραξη αυτή - κατά την περίοδο της ωρίμανσής της - προκάλεσε ενδιαφέρουσες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των συγγραφέων. Οι συγγραφείς ελπίζουν ότι ανάλογες αλληλεπιδράσεις θα προκληθούν και μεταξύ των αναγνωστών.

Οι συγγραφείς