Οδοιπορικό
της Ελληνικής Οικονομίας

Το παρόν πόνημα βασίζεται σε άρθρα και εργασίες μου, που έχουν δημοσιευτεί μετά το 1985 και διερευνούν επίκαιρα θέματα της ελληνικής οικονομίας. Από τις αρχές της δεκαετίας του 1980 ήταν οφθαλμοφανές ότι η κακοδιαχείριση των δημοσίων οικονομικών, η διαφθορά του πολιτικού συστήματος, η αδιαφάνεια στη λειτουργία της δημόσιας διοίκησης, η φαυλοκρατία του ρουσφετιού και η έφεση του νεοέλληνα σε έκνομες παραοικονομικές δραστηριότητες, εξωθούσαν νομοτελειακά τη χώρα στη χρεοκοπία. Η φθίνουσα ανταγωνιστικότητα του οικονομικού μας συστήματος, τα αίτια διόγκωσης των κρατικών χρεών και ελλειμμάτων, η διαφθορά του κομματικού κατεστημένου, η μέθοδος άσκησης της οικονομικής πολιτικής, η παραοικονομία, η κλαδική προσέγγιση της αναπτυξιακής διαδικασίας και το σύστημα κοινωνικής ασφάλισης, ήταν και εξακολουθούν να είναι τα κύρια ερευνητικά μου αντικείμενα ανάλυσης.

Την περίοδο 1982-2012 δημοσιεύτηκαν τουλάχιστον 1.000 άρθρα και ερευνητικές εργασίες μου σε εφημερίδες, περιοδικά και άλλα έντυπα. Την περίοδο 1988-2002, ως μόνιμος αρθρογράφος του εβδομαδιαίου περιοδικού Οικονομικός Ταχυδρόμος, δημοσίευσα πε-ρίπου 500 άρθρα και μελέτες, που αφορούσαν επίκαιρα και τρέχοντα θέματα της ελληνικής και της διεθνούς οικονομίας. Ο Οικονομικός Ταχυδρόμος από το 1926 που πρωτοεμφανίστηκε και μέχρι το 2002 που «διετάχθη» η διακοπή της κυκλοφορίας του, αποτελούσε το αντικειμενικότερο και πιο αξιόλογο περιοδικό οικονομικής-πολιτικής ενημέρωσης της χώρας. Το συγκριτικό πλεονέκτημα του Οικονομικού Ταχυδρόμου ήταν το υψηλού επιπέδου στελεχιακό του δυναμικό και γι’ αυτό συχνά από τις στήλες του, προτείνονταν άρτια και τεκμηριωμένα μέτρα πολιτικής, για την επίλυση των οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων του τόπου. Στις σελίδες του Οικονομικού Ταχυδρόμου βρίσκονται οι λύσεις των προβλημάτων του σήμερα.

Από το 1821 που η Ελλάδα απελευθερώθηκε από τον οθωμανικό ζυγό και μέχρι σήμερα, η οικονομική ιστορία της πατρίδας μας είναι συνυφασμένη με την ανοδική τάση του δημοσίου χρέους, τις περιοδικές πτωχεύσεις ίου ελληνικού κράτους και την διοίκηση της χώρας από δουλόφρονες κυβερνήσεις σε κρισιμότατες χρονικές περιόδους σαν την τωρινή. Στο Επίμετρο του ανά χείρας βιβλίου, περιγράφονται οι χρεοκοπίες που έζησε η Ελλάδα από το 1821 έως τις μέρες μας. Διεξοδικό είναι η ανάλυση για τα αίτια που προκάλεσαν την 5η και την 6η χρεοκοπία της χώρας τον Μάιο του 2010 και τον Μάρτιο του 2012, με θλιβερό επακόλουθο τις συμβάσεις των δύο μνημονίων και τη διοίκηση της Ελλάδος από την τρόικα. Το κεφαλαιώδες συμπέρασμα που εξάγεται από την αμερόληπτη μελέτη της οικονομικής ιστορίας της Ελλάδος, είναι ότι από το 1824 που εισπράχτηκε το πρώτο εξωτερικό δάνειο και μέχρι τις μέρες μας, το εξωτερικό χρέος ήταν και συνεχίζει να είναι δυσβάστακτο, με συνέπεια η εθνική ανεξαρτησία της χώρας σε διάφορες ιστορικές φάσεις να αμφισβητείται και οι εκάστοτε κυβερνήσεις να θεωρούνται φερέφωνα των «προστάτιδων δυνάμεων».

Η οικονομική ιστορία της χώρας μεταξύ των ετών 1821 και 1939, είναι ταυτισμένη με τις τέσσερις πτωχεύσεις του (νέο)ελληνικού κράτους. Η πρώτη χρεοκοπία της Ελλάδος συντελέστηκε το 1827 και ακολούθησαν οι πτωχεύσεις των ετών 1843, 1893 και 1932. Η πιο επώδυνη πτώχευση ήταν εκείνη του 1893. Όπως θα διαπιστωθεί στο Επίμετρο τ ου παρόντος βιβλίου, η πτώχευση του 1893 αποτέλεσε τον σπουδαιότερο αιτιώδη παράγοντα, που οι προστάτιδες δυνάμεις και ιδίως η Γερμανία, έριξαν την κυβέρνηση Θεοδώρου Δεληγιάννη (1824¬1905) και τους αυλοκόλακες των ανακτόρων, στην παγίδα του εξευτελιστικού για την Ελλάδα πολέμου του 1897. Η νίκη της Τουρκίας έναντι της Ελλάδος στην πολεμική σύρραξη του 1897, υπήρξε αναπόφευκτη συνέπεια του θλιβερού γεγονότος, ότι, οι προστάτιδες δυνάμεις (Αγγλία, Γερμανία, κ.λπ.) τάχθηκαν στο πλευρό των τούρκων, με επακόλουθο η χώρα μας να υποστεί συντριπτική ήττα.

Η Αγγλία, η Γερμανία, η Γαλλία, η Ιταλία, κ.λπ., επέβαλαν στις αρχές του 1898 στην Ελλάδα τον Διεθνή Οικονομικό 'Έλεγχο (ΔΟΕ). Ο ΔΟΕ αποτελείτο από έξι μέλη και οι αντιπρόσωποι προέρχονταν από τις χώρες, Αγγλία, Γαλλία, Γερμανία, Αυστρία, Ιταλία και Ρωσία. Ο ΔΟΕ ήταν κάτι ανάλογο με την τρόικα, που επιβλήθηκε στην χώρα μας τον Μάιο του 2010, λόγω της πέμπτης πτώχευσης του ελληνικού κράτους. Η πέμπτη χρεοκοπία συνοδεύτηκε με την υπογραφή του πρώτου μνημονίου στις 8 Μαΐου του 2010. Ο ΔΟΕ παρέμεινε στην Ελλάδα 81 χρόνια, καθότι αποχώρησε το 1978. Να δούμε πόσα χρόνια θα παραμείνει η τρόικα στην Ελλάδα του 21ου αιώνα. Η τρόικα αποτελείται από εκπροσώπους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ) και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ). Η τρόικα διοικεί την Ελλάδα και οι κυβερνητικοί λειτουργοί είναι τα πιόνια της. Πρωθυπουργοί και υπουργοί εκτελούν με ραγιαδισμό τις εντολές της. Από τον Μάιο του 2010 η Ελλάδα έχασε μεγάλο μέρος της εθνικής της ανεξαρτησίας. Τα μέτρα οικονομικής και κοινωνικής πολιτικής προτείνονται και εγκρίνονται από την τρόικα και στη συνέχεια πρωθυπουργοί και υπουργοί ως εκτελεστικοί αχυράνθρωποι τα εφαρμόζουν στην πράξη.

Η έκτη χρεοκοπία της Ελλάδος εκδηλώθηκε τον Μάρτιο του 2012 και ήταν απόρροια της αδυναμίας καταβολής των τοκοχρεολυσίων στους ξένους πιστωτές. Η κυβέρνηση Λουκά Παπαδήμου με την καθοδήγηση των μεγαλοστελεχών του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος (βλέπε Νταλάρα) και τους μπράβους της τρόικας, επεξεργάστηκαν τους αποικιοκρατικούς όρους επιβολής του δευτέρου μνημονίου. Η κυβέρνηση Παπαδήμου υπέγραψε σύμβαση αναδιάρθρωσης του δημοσίου χρέους. Το περίφημο κούρεμα των 107 περίπου δισ. ευρώ (€), στα πλαίσια των μνημονιακών όρων επαναδιαπραγμάτευσης κρατικών ομολόγων αξίας 206 δισ. €, ήταν οφθαλμαπάτη. Και τούτο για ένα βασικό λόγο. Τα εγχώρια και τα ξένα πιστωτικά ιδρύματα δέχτηκαν να κουρευτούν κατά 53% ομόλογα ονομαστικής αξίας περίπου 180 δισ. €, τα οποία όμως στη δευτερογενή αγορά τα είχαν αγοράσει στο 25% έως 45% της αναγραφόμενης ονομαστικής τους αξίας. Δηλαδή, οι αλλοδαποί πιστωτές ως κάτοχοι ομολόγων του ελληνικού δημοσίου, συμφώνησαν να τους κουρευτούν ομόλογα ονομαστικής αξίας 180 δισ. (€), τα οποία προηγουμένως είχαν αποκτήσει στη δευτερογενή αγορά περίπου με 60 δισ. €.

Στο νέο μνημόνιο περιλαμβάνεται η συμφωνία του PSI (Private Sector Involvement) που ενέκρινε η Βουλή των Ελλήνων στις αρχές του 2012. To PSI αφορά την χρηματοδότηση των ελληνικών τραπεζών με 50 δισ. €, ώστε να ενισχυθεί η κεφαλαιακή τους επάρκεια και να μην χρεοκοπήσουν. Ωστόσο, το ποσό των 50 δισ. € χορηγείται στις

τράπεζες με την εγγύηση του ελληνικού δημοσίου και ουσιαστικά αποτελεί μέρος του εξωτερικού χρέους της Ελλάδος. Οι δανειακές συμβάσεις που συνόδευσαν το δεύτερο μνημόνιο υπερβαίνουν τα 200 δισ. €. Αν αναλογιστούμε ότι η δανειακή σύμβαση του πρώτου μνημονίου αφορούσε την χορήγηση δανείων προς την Ελλάδα ύψους 110 δισ. ευρώ, έπεται ότι η πατρίδα μας επιβαρύνθηκε με εξωτερικά δάνεια που ξεπερνούν τα 300 δισ. ευρώ και θα πρέπει τα επόμενα χρόνια να εξοφλήσει ο ελληνικός λαός. Ο ουσιαστικός κίνδυνος όμως για την πατρίδα μας, είναι ότι τα 300 και πλέον δισ. € θεωρούνται εξωτερικό χρέος, που σημαίνει ότι οι κάτοχοι των ελληνικών κρατικών χρεογράφων είναι ξένοι υπήκοοι. Το ΔΝΤ υπολογίζει για το 2012 το εξωτερικό χρέος της Ελλάδος σε 400 δισ. € ή 196,6% του ΑΕΠ. Σε συνθήκες ύφεσης της εθνικής οικονομίας το χρέος αυτό είναι αδύνατον να εξυπηρετηθεί, με συνέπεια η Ελλάδα να απειλείται όχι μόνο από μια έβδομη χρεοκοπία, αλλά από αλυσιδωτές χρεοκοπίες στο μέλλον.

Το παρόν βιβλίο αποτελείται από εικοσιοκτώ (28) Κεφάλαια και ένα Επίμετρο. Τα 28 Κεφάλαια έχουν ταξινομηθεί σε πέντε (5) μέρη. Τα κείμενα που συνθέτουν τα πέντε μέρη έχουν γραφεί από τον υποφαινόμενο από τα μέσα της δεκαετίας του 1980 και μετέπειτα. Το ανά χείρας βιβλίο εξετάζει σε βάθος:

1) Τους αιτιώδεις παράγοντες που προκάλεσαν την κατάρρευση των δημοσίων οικονομικών το 2009 και τις πτωχεύσεις του ελληνικού κράτους που την ακολούθησαν. Από τον Μάιο του 2010, η πατρίδα μας βρίσκεται διαρκώς αντιμέτωπη με το φάσμα των αλυσιδωτών πτωχεύσεων.

2) Τα τρισάθλια λάθη στην άσκηση της κυβερνητικής οικονομικής πολιτικής ιδίως μετά το 1980. Τα λάθη αυτά εξέθρεψαν τη διαφθορά στη δημόσια διοίκηση, γιγάντωσαν το έκτρωμα της άνομης παραοικονομίας, δημιούργησαν τις βδέλλες των κρατικοδίαιτων επιχειρηματιών και ανέδειξαν σε καθεστώς μια εγχώρια τάξη προνομιούχων, που δεν θίγεται από την οικονομική κρίση και ταυτόχρονα επιζητεί θυσίες από τον λαό.

3) Τους θεμελιώδεις παράγοντες που κατακρήμνισαν την ανταγωνιστικότητα της εθνικής μας οικονομίας και προκάλεσαν την ανεπανάληπτη οικονομική κρίση των τελευταίων ετών. Η εθνική οικονομία έχει εισέλθει σε πέμπτο χρόνο ύφεσης και ουδείς γνωρίζει πόσα ακόμα θα διαρκέσει. Την περίοδο 2008-2012, το πραγματικό Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν) της χώρας μειώθηκε -20,5% και > 30000x0 ανεργίας από 7,5% εκτοξεύτηκε στο 25%.

4) Την εντονότατη θεσμική κρίση που αντιμετωπίζει η ελληνική κοινωνία και προξενεί την επιδείνωση του δημοσιονομικού μας προβλήματος. Η κρίση θεσμών προκάλεσε την πτώχευση της Ελλάδος τον Μάιο του 2010 και τον Μάρτιο του 2012. Η αναβάθμιση των κοινωνικών θεσμών πρέπει να ξεκινήσει από τον εκσυγχρονισμό του διεφθαρμένου εγχώριου κομματικού-πολιτικού συστήματος. Η διαφθορά των κομματικών μηχανισμών συνιστά τον κυριότερο αιτιώδη παράγοντα, που μολύνει και σταδιακά αποσυνθέτει τον παραγωγικό ιστό της χώρας. Οι θεσιθήρες του κομματικού συστήματος εξουσίας ευθύνονται για την χρεοκοπία της Ελλάδος!

5) Τα μέτρα οικονομικής πολιτικής που απαιτούνται για την βελτίωση της ανταγωνιστικότητας της εθνικής οικονομίας και την ώθηση της σε αναπτυξιακή τροχιά. Αν η χώρα δεν εισέλθει σε φάση μεγέθυνσης, με αναπτυξιακούς ρυθμούς που θα υπερβαίνουν το 4%, η πρωταρχική επιδίωξη της μείωσης του δημοσίου χρέους ως ποσοστό του ΑΕΠ και η μελλοντική βιωσιμότητα των δημοσίων οικονομικών, θα εξακολουθήσουν να αποτελούν ανέφικτους στόχους.

Η οικονομική ιστορία της Ελλάδος μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο (1939-1945) δύναται να εξεταστεί στα πλαίσια των υποπεριόδων 1948-1980 και 1980-2012. Οι φάσεις αυτές διέπονται από δύο καίρια χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Το πρώτο γνώρισμα αφορά τη διαπίστωση ότι την περίοδο 1948-1980 ο μέσος ρυθμός οικονομικής της χώρας ανήλθε σε 6,5%, σε αντιδιαστολή με την περίοδο 1980-2012 που ο αντίστοιχος αναπτυξιακός ρυθμός διαμορφώθηκε μόλις σε 1,7%. Το δεύτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα σχετίζεται με το γεγονός ότι την περίοδο 1948-1980 το χρέος της κεντρικής κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ ουδέποτε υπερέβη το 27%, σε αντίθεση με την περίοδο 1980¬2011 που ο λόγος χρέος κεντρικής κυβέρνησης προς ΑΕΠ από 20,4% εκτινάχθηκε σε 171,2%. Μετά το κούρεμα του δημοσίου χρέους τον Μάρτιο του 2012, το χρέος της κεντρικής κυβέρνησης αναμένεται να διαμορφωθεί σε 345 δισ. € ή 169,5% του ΑΕΠ.

Την περίοδο 1948-1980 το ποσοστό ανεργίας σπάνια υπερέβαινε το 6%. Οι υψηλοί αναπτυξιακοί ρυθμοί και το εκτεταμένο μεταναστευτικό ρεύμα στο εξωτερικό της περιόδου 1950-1975, συνέβαλαν ώστε τα εγχώρια ποσοστά ανεργίας να κυμαίνονται γύρω στο 6%. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΑΕΔ (Οργανισμός Απασχόλησης Εργατικού Δυναμικού) και της ΕΛΣΤΑΤ (Ελληνική Στατιστική Αρχή), το 1980 το ποσοστό ανεργίας στη χώρα μας ήταν μόλις 2,4%, ποσοστό που μεταφράζεται σε 89.000 ανέργους. Από την άλλη μεριά, οι ικανοποιητικοί αναπτυξιακοί ρυθμοί της περιόδου 1948-1980 έδιναν τη δυνατότητα στις κυβερνήσεις να συλλέγουν τους απαιτούμενους φορολογικούς πόρους και στη συνέχεια να χρηματοδοτούν τις δαπάνες τους, με επακόλουθο ο λόγος δημόσιο χρέος προς ΑΕΠ να διατηρείται σε χαμηλά επίπεδα. Ναι μεν ο κρατικός προϋπολογισμός παρουσίαζε ακαθάριστα ελλείμματα, ωστόσο τα ελλείμματα αυτά ήταν περιορισμένα και δεν απειλούσαν με εκτροχιασμό το δημόσιο χρέος. Η διαφθορά του πολιτικού συστήματος, η φοροδιαφυγή και τα παράνομα εισοδήματα της παραοικονομίας, μπορεί να συνιστούσαν το στίγμα της ελληνικής κοινωνίας και κατά τη φάση 1948-1980, ωστόσο οι αξιόλογοι αναπτυξιακοί ρυθμοί της συγκεκριμένης περιόδου συντελούσαν στη συγκομιδή των αναγκαίων κρατικών εσόδων, ώστε οι κυβερνήσεις να χρηματοδοτούν άνετα το μεγαλύτερο μέρος των διαχρονικά αυξανόμενων δαπανών τους.

Μετά το 1980 παρατηρείται η δραματική μεταβολή του σκηνικού. Η ελληνική οικονομία την περίοδο 1980-1994 ήλθε αντιμέτωπη με το φάσμα του στασιμοπληθωρισμού, με αναπόφευκτη συνέπεια την τρομακτική χειροτέρευση της δημοσιονομικής κατάστασης. Την περίοδο αυτή το μέσο ποσοστό αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ ανά απασχολούμενο διαμορφώθηκε μόλις σε 0,5%, το μέσο ποσοστό ανεργίας προσέγγιζε το 10% και τα μέσα επίπεδα του πληθωρισμού υπερέβαιναν το 15%. Η επιδείνωση της δημοσιονομικής κατάστασης ήταν αναπόφευκτη. Την περίοδο 1980-1994 το συνολικό δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ από 29,9% εκτινάχτηκε σε 117,5%. Από την άλλη μεριά, η περίοδος 1994-2007 χαρακτηρίζεται για τους αξιόλογους ρυθμούς ανόδου του πραγματικού ΑΕΠ. Κατά τη φάση 1994-2007, ο μέσος ρυθμός ανάπτυξης της εθνικής μας οικονομίας ανήλθε σε 3,5% και το μέσο ποσοστό ανεργίας κυμάνθηκε κάτω από το 9%. Ο λόγος του συνολικού δημοσίου χρέους προς το ΑΕΠ από 117,5% το 1994 ανέβηκε στο 127,9% το 2007, ποσοστιαίο άνοδος η οποία ήταν συγκριτικά χαμηλότερη με εκείνη της περιόδου 1980-1994.

Μετά το 2007 διαπιστούται η συγκλονιστική μετατροπή του δημοσιονομικού σκηνικού. Η ελληνική οικονομία εισέρχεται σε φάση παρατεταμένης κρίσης, που δεν έχει ιστορικό προηγούμενο. Η παγκόσμια οικονομική κρίση της περιόδου 2007-2009, προκάλεσε έμμεσα τη διεύρυνση του υφεσιακού ρήγματος, με αποτέλεσμα την περίοδο 2008-2012 η συνολική ελάττωση του πραγματικού ΑΕΠ να διαμορφωθεί σε -20,5%. Σε συνθήκες εντεινόμενης ύφεσης, το συνολικό δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ από 127,9% το 2007 αναρριχήθηκε σε 187,2% το 2011. Παρότι τον Μάρτιο του 2012 το κρατικό χρέος κουρεύτηκε κατά 109 δισ. €, εντούτοις η κρίση που συγκλονίζει την εθνική οικονομία και τα σοβαρότατα λάθη στην χάραξη της μακροοικονομικής πολιτικής, αναμένεται να διατηρήσουν τον λόγο συνολικό δημόσιο χρέος προς ΑΕΠ τον Δεκέμβριο του 2012 στο υψηλό ποσοστό του 186,7% (βλ. Επίμετρο, Πίνακας 2). Όσο η ύφεση της ελληνικής οικονομίας θα παρατείνεται, τόσο το κρατικό χρέος θα αυξάνει ως απόλυτο μέγεθος και ως ποσοστό επί του ΑΕΠ.

Η ελάττωση του δημοσίου χρέους εξαρτάται από την αναπτυξιακή πορεία του οικονομικού συστήματος. Ουδεμία χώρα στο παρελθόν δεν κατάφερε να μειώσει τα κρατικά της χρέη σε καθεστώς παρατεταμένης ύφεσης του οικονομικού της συστήματος. Ας πάρουμε την περίπτωση της Ιρλανδίας. Το 1987 το χρέος της γενικής κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ προσέγγιζε το 112,9%, λόγω των χαμηλών ρυθμών ανάπτυξης της ιρλανδικής οικονομίας και των διευρυνόμενων κρατικών ελλειμμάτων κατά την περίοδο 1980-1987. Την περίοδο 1987-2007 το τοπίο της ιρλανδικής οικονομίας μεταβλήθηκε ριζικά. Ο μέσος αναπτυξιακός ρυθμός της περιόδου 1987-2007 διαμορφώθηκε σε 5,8%, με συνέπεια το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ από 112,9% το 1987 να πέσει στο 24,8% το 2007. Η εντυπωσιακή βελτίωση της ανταγωνιστικότητας του οικονομικού της συστήματος συνέβαλε στην επίτευξη αξιοσημείωτων αναπτυξιακών ρυθμών.

Με την έξυπνη αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος, την

προσέλκυση ξένων κεφαλαίων για εγχώριες παραγωγικές επενδύσεις και την δημιουργία ενός πανίσχυρου εξαγωγικού τομέα, η Ιρλανδία κατάφερε να μεγεθύνει θεαματικά την οικονομία της και στη διεθνή Βιβλιογραφία η επιτυχία αυτή να χαρακτηριστεί «ιρλανδικό θαύμα». Την περίοδο 1987-2007 οι εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών από 15,3 $ αυξήθηκαν σε 152,4 δισ. $, συντελώντας στην επίτευξη υψηλών αναπτυξιακών ρυθμών και την προαγωγή της ευημερίας των πολιτών. Με την εκδήλωση της διεθνούς χρηματοπιστωτικής κρίσης το 2007 και την έντονη διάχυσή της στην παγκόσμια οικονομία, η Ιρλανδία εισήλθε σε φάση αποσταθεροποίησης και επιδείνωσης των δημοσίων οικονομικών. Το τραπεζικό της σύστημα δέχτηκε καίριο πλήγμα λόγω της έκθεσής του στον διεθνή δανεισμό.

Η παρέμβαση του κράτους να ενισχύσει την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών, σε συνδυασμό με την φυγή εγχώριων κεφαλαίων στο εξωτερικό και την διόγκωση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων, προ- κάλεσαν την ταχεία άνοδο του δημοσίου χρέους. Η αλματώδης αύξηση των δαπανών και του πιστωτικού δανεισμού του ιρλανδικού κράτους, για την χρηματοδότηση των υπερβολικών δανειακών αναγκών του εγχώριου τραπεζικού συστήματος, είχαν ως αποτέλεσμα τη διεύρυνση των κρατικών ελλειμμάτων και την άνοδο του δημοσίου χρέους. Η κρίση του τραπεζικού συστήματος εξελίχθηκε σε δημοσιονομική κρίση. Αναπόφευκτα, η ιρλανδική οικονομία μπήκε σε φάση ύφεσης. Την περίοδο 2007-2011, η συνολική μείωση του πραγματικού ΑΕΠ ήταν -10% και το ποσοστό ανεργίας από 4,6% αυξήθηκε σε 14,4%. Την περίοδο 2007-2010, το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ από μηδενικό ανήλθε σε -31,3% και το χρέος της γενικής κυβέρνησης από 24,8% έφτασε στο σημείο να αποτελεί το 94,9% του ΑΕΠ. Το 2012 το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ διαμορφώθηκε σε 117%.

Ωστόσο, η κρίση της ιρλανδικής οικονομίας διαφέρει ριζικά από την αντίστοιχη κρίση της ελληνικής οικονομίας. Η Ελλάδα χαρακτηρίζεται για την εκτεταμένη διαφθορά του πολιτικού συστήματος, το πολύ χαμηλό επίπεδο ανταγωνιστικότητας του οικονομικού της συστήματος, την τεράστια φοροδιαφυγή, την πολύπλευρη ανομία στον χώρο της παραοικονομίας, την συγκάλυψη των παρανομιών των ισχυρών παραγόντων της εγχώριας νομενκλατούρας και την αδιαφάνεια στις συναλλαγές του πολίτη με τη δημόσια διοίκηση. Αντίθετα, η Ιρλανδία είχε και εξακολουθεί να έχει μια από τις ανταγωνιστικότερες οικονομίες του κόσμου, με ιδιαίτερο ιδίωμα το εκτενές εξαγωγικό της εμπόριο και την υψηλή παραγωγικότητα του οικονομικού της συστήματος. Οι εντυπωσιακές εξαγωγικές της επιδόσεις, συνετέλεσαν ώστε την περίοδο 2008-2012 η σωρευτική πτώση του πραγματικού ΑΕΠ να διαμορφωθεί σε -10% και το μέσο ποσοστό ανεργίας να κυμαίνεται σε 12% , σε αντιδιαστολή με την Ελλάδα που η συνολική μείωση του πραγματικού ΑΕΠ υπερέδη το -20% και το ποσοστό ανεργίας να προσεγγίζει το 25%. Αξιοπρόσεκτο είναι ότι η Ιρλανδία μετά το 2011 βρίσκεται σε φάση ανάκαμψης και αναμένεται σύντομα να δανείζεται άνευ περιορισμών στις διεθνείς χρηματαγορές. Απεναντίας, το μέλλον της ελληνικής οικονομίας προδιαγράφεται ζοφερό και προβλέψεις για έξοδο από την σοβούσα οικονομική κρίση είναι παρακινδυνευμένο να διατυπωθούν.

Οι σελίδες του παρόντος πονήματος συνθέτουν το «Οδοιπορικό της Ελληνικής Οικονομίας» από την απαξίωση των πολιτικοοικονομικών θεσμών στην κατάρρευση των δημοσίων οικονομικών το 2009. Η κρίση ανταγωνιστικότητας του οικονομικού μας συστήματος, ευθύνεται για τις σπειροειδείς χρεοκοπίες με τις οποίες έχει έλθει πλέον αντιμέτωπη η Ελλάδα από την άνοιξη του 2010. Μετά την μεταπολίτευση και ιδίως μετά το 1980, όσοι έκρουαν τον κώδωνα κινδύνου στους καρεκλοκατακτητές της εξουσίας, ότι, η τρομακτική άνοδος των κρατικών δαπανών και των δημοσιονομικών ελλειμμάτων απειλούν με πτώχευση τη χώρα, αποκαλούνταν από τους εγχώριους παρακεντέδες Κασσάνδρες και πεσιμιστές. Δυστυχώς, οι ελάχιστοι που ανήκαμε στην κατηγορία των απαισιόδοξων, δικαιωθήκαμε για την ακρίβεια των προ- βλέψεών μας.

Η χρεοκοπία των δημοσίων οικονομικών το 2009, συνέβαλε ώστε η Ελλάδα από τον Μάιο του 2010 να βρίσκεται υπό τον διεθνή έλεγχο των τροϊκανών, με επακόλουθο η χώρα να καταστεί δεσποτάτο της Γερμανίας, των ΗΠΑ, της Γαλλίας και των υπόλοιπων «προστάτιδων δυνάμεων» του σήμερα. Η πατρίδα μας βουλιάζει στα χρέη και πορεύεται σε ναρκοπέδιο. Νοικοκυριά και επιχειρήσεις μέρα με τη μέρα ολοένα και περισσότερο εξαθλιώνονται. Οι πολιτικοί και οι μπράβοι της εξουσίας φέρουν ακέραιη την ευθύνη για την πτώχευση της χώρας. Μας έβαλαν στην στενωπό των εθνικών περιπετειών. Ωστόσο, ελπίδα μας είναι ότι θα έλθει η στιγμή, που θα λειτουργήσουν οι θεσμοί της δικαιοσύνης και θα αποδοθούν ευθύνες, σε όσους με τις μειοδοτικές οικονομικές τους πολιτικές, ζημίωσαν ανεπανόρθωτα την εθνική οικονομία και εγκλημάτησαν σε βάρος της πατρίδας. Δεν είναι δυνατόν να γίνει κάθαρση του πολιτικοοικονομικού συστήματος, αν δεν προηγηθεί η τιμωρία αυτών που χρεοκόπησαν τη χώρα, έφεραν την τρόικα και άνοιξαν τον ασκό των εθνικών περιπετειών.

Θα ήθελα ιδιαίτερα να ευχαριστήσω τους φοιτητές μου στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΟΠΑ), για την παρότρυνσή τους να προβώ στη συγγραφή του παρόντος βιβλίου. Αισθάνομαι την υποχρέωση να αναφερθώ στον Γιάννη Μαρίνο, διευθυντή επί 32 συναπτά χρόνια του Οικονομικού Ταχυδρόμου, με τον οποίο είχα εξαιρετική και αποδοτική συνεργασία. Επίσης, ειδική μνεία οφείλω να κάνω στον αρχισυντάκτη και μετέπειτα διευθυντή του Οικονομικού Ταχυδρόμου Δημήτρη Στεργίου, η συνεργασία με τον οποίο υπήρξε αρμονική και ωφέλιμη. Αισθάνομαι την ανάγκη να ευχαριστήσω τους εργαζόμενους στη βιβλιοθήκη του ΟΠΑ, οι οποίοι πάντα με προθυμία και συνέπεια συνεργάστηκαν μαζί μου. Στον Γιώργο Μητρόπουλο οφείλω να εκφράσω τις ιδιαίτερες ευχαριστίες μου, για την υπευθυνότητα που επέδειξε κατά την τεχνική διαμόρφωση των κειμένων. Στον εκδότη Σωτήρη Μπένο, με τον οποίο έχω πολύχρονη γνωριμία, θα ήθελα να εκφράζω τις ευχαριστίες μου, που σε τόσο χαλεπούς καιρούς ανέλαβε την έκδοση του παρόντος πονήματος. Τέλος, στην κόρη μου Αλίκη Βάμβουκα, στην οποία και αφιερώνω το παρόν βιβλίο, θα ήθελα να πω ότι ήταν, είναι και θα συνεχίσει να είναι, μόνιμη και πλούσια πηγή έμπνευσης.

Γιώργος Α. Βάμβουκας