Κοινωνικο-οικονομική
Αξιολόγηση Επενδύσεων
& Πολιτικών (Τόμος Β΄)

Η Κοινωνικο-οικονομική Αξιολόγηση Επενδύσεων ή ανάλυση κόστους-οφέλους, όπως είναι ευρύτερα γνωστή, αποτελεί ένα από τα πιο βασικά εργαλεία, που χρησιμοποιούνται σήμερα στη δημόσια πολιτική, γιατί αποτελεί ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο αξιολόγησης τόσο των επενδύσεων και όσο και των μέτρων πολιτικής στους διάφορους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας. Η μεθοδολογία αυτή δίνει τη δυνατότητα να αναδειχθεί και να υπολογιστεί όχι μόνο η χρηματοοικονομική και η κοινωνικο-οικονομική σκοπιμότητα ενός δημοσίου έργου ή ενός μέτρου δημόσιας πολιτικής, αλλά συγχρόνως να αντιμετωπισθούν οι δυσχέρειες υπολογισμού των επιπτώσεων που είναι δυνατό να υπάρξουν σε τομείς που σχετίζονται με μη αγοραία αγαθά, όπως για παράδειγμα τα περιβαλλοντικά αγαθά.

Ειδικότερα σήμερα όμως είναι ιδιαίτερα επιτακτική η ανάγκη αξιολόγησης όλων των πόρων που δεσμεύονται στην υλοποίηση ενός δημόσιου έργου. Η χρήση δημόσιων και ιδιωτικών κεφαλαίων απαιτείται να είναι η βέλτιστη δυνατή και ο βαθμός επίτευξης του στόχου αυτού εξαρτάται τόσο από την επιτυχή υλοποίηση και λειτουργία ενός έργου όσο και από την ορθή και πλήρη αξιολόγηση της σκοπιμότητάς του.

Ο Β' τόμος, με τίτλο "Κοινωνικο-οικονομική Αξιολόγηση επενδύσεων και Πολιτικών - Εφαρμογές και Ασκήσεις" αποτελεί συνέχεια του προηγουμένου τόμου που παρουσίαζε το θεωρητικό πλαίσιο της ανάλυσης κόστους οφέλους, και παρέχει έναν πλήρη πρακτικό οδηγό της μεθόδου κοινωνικοοικονομικής αξιολόγησης επενδύσεων σε έξι βασικούς τομείς: μεταφορές, περιβάλλον, εκπαίδευση, απασχόληση, διανομή εισοδήματος και υγεία.

Ο Β' τόμος είναι διαρθρωμένος σε έξι κεφάλαια, τα οποία πραγματεύονται κάθε έναν από τους παραπάνω τομείς. Στη αρχή του κάθε κεφαλαίου παρουσιάζονται οι βασικές πτυχές που έχει ο καθένας τομέας και ακολουθεί το πλαίσιο αξιολόγησης σχετικών έργων. Συγχρόνως παρατίθενται εφαρμογές στους τομείς αυτούς, προκειμένου να γίνει σαφέστερος ο τρόπος χρήσης της μεθόδου, ενώ στο τέλος κάθε κεφαλαίου υπάρχει εκτενής βιβλιογραφία και σχετικές πηγές στο διαδίκτυο.

Ο πρώτος τομέας που αναλύεται είναι οι μεταφορές (κεφ. 15). Αποτυπώνονται οι μέθοδοι υπολογισμού του κόστους και των ωφελειών, καθώς και τα αποτελέσματά τους, ενός έργου μεταφορών. Συγκεκριμένα εξετάζεται πως ποσοτικοποιούνται τα οφέλη που προκύπτουν από μια μείωση του χρόνου μεταφοράς, από τον περιορισμό των τροχαίων ατυ-χημάτων και του κόστους λειτουργίας των οχημάτων, ενώ γίνεται και μια προσέγγιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που έχει μια επένδυση στις μεταφορές.

Στη συνέχεια αποτυπώνεται ο τρόπος αξιολόγησης των επενδύσεων που στόχο έχουν την προστασία του περιβάλλοντος (κεφ. 16). Ειδικότερα παρουσιάζονται οι μέθοδοι αποτίμησης και αξιολόγησης περιβαλλοντικών αγαθών και οι δυνατότητες έκφρασης των αγαθών αυτών σε νομισματικούς όρους, αναφέροντας προηγουμένως το σημαντικό ρόλο που έχει το φυσικό περιβάλλον σε κάθε οικονομία, τις ατέλειες που δημιουργούνται εξαετίας της δημόσιας φύσης του, καθώς και την αξία και τη χρησιμότητα που προσφέρει στον άνθρωπο.

Ακολουθεί η μεθοδολογία ανάλυσης κόστους οφέλους των προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης (κεφ. 17). Ξεκινώντας από τη σπουδαιότητα που έχει η εκπαίδευση στην ανάπτυξη ενός κράτους, θα παρουσιαστεί η μεθοδολογία αξιολόγησης των επενδύσεων αυτών, αναφέροντας στο τέλος ορισμένες καίριες εμπειρικές εφαρμογές

Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι δυνατότητες αξιολόγησης των προγραμμάτων απασχόλησης (κεφ. 18). Έμφαση δίδεται στα μέτρα που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις προκειμένου να περιορίσουν το φαινόμενο της ανεργίας και περιγράφεται αναλυτικά η διαδικασία και η μέθοδος αξιολόγησης των μέτρων αυτών ενίσχυσης της απασχόλησης, αναφερόμενοι σε κάθε στάδιο που ακολουθείται.

Η μέθοδος ανάλυσης των προγραμμάτων αντιμετώπισης φτώχειας και βελτίωσης της διανομής του εισοδήματος αποτυπώνεται στο επόμενο κεφάλαιο (κεφ. 19). Αφού παρουσιαστούν οι βασικές πτυχές και αιτίες του φαινομένου αυτού και καταγραφούν οι τρόποι περιορισμού του, γίνεται ανάλυση των βημάτων αξιολόγησης των προγραμμάτων αντιμετώπισης φτώχειας.

Το τελευταίο κεφάλαιο των εφαρμογών παρουσιάζει την μεθοδολογια αξιολόγησης των επενδύσεων στον τομέα της υγείας (κεφ. 20). Αναλύεται ο τρόπος λειτουργίας και η απόδοση των συστημάτων υγείας και παρουσιάζονται οι διάφορες μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση των δαπανών αυτών και οι διαθέσιμοι δείκτες οι οποίοι βοηθούν την ιεράρχηση αποφάσεων.

Στη συνέχεια ακολουθεί ένα εκτενές Παράρτημα Ασκήσεων που καλύπτουν όλα τα θεωρητικά αντικείμενα τα οποία πραγματεύονται στον Α' Τόμο. Στην αρχή παρουσιάζονται ασκήσεις χρηματοοικονομικής ανάλυσης, ακολουθούν ασκήσεις υπολογισμού των μεταβολών στην ευημερία και τέλος παρουσιάζεται η αξιολόγηση μιας σειράς απλουστευμένων αναπτυξιακών έργων για την εμπέδωση των εργαλείων από τον φοιτητή ή εφαρμοστή.

Ο τόμος αυτός απευθύνεται τόσο σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές που μελετούν το αντικείμενο της κοινωνικοοικονομικής αξιολόγησης επενδύσεων, όσο και σε εφαρμοστές, ερευνητές-αναλυτές επενδύσεων και πολιτικών στους διάφορους τομείς.

Θερμές ευχαριστίες εκφράζονται στους φοιτητές που από την πλευρά τους χρησιμοποίησαν τις ασκήσεις αυτές στις αρχικές τους μορφές και επομένως συνέβαλαν στην καταλληλότερη, διδακτικά, διατύπωσή τους.

Γεώργιος Μέργος