Κοινωνικο-οικονομική
Αξιολόγηση Επενδύσεων
& Πολιτικών (Τόμος Β΄)


Μέργος Γεώργιος

 

Α΄ Έκδοση

 

Εκδότης: Μπένου Γ.
Μορφή: Σκληρό εξώφυλλο
Αριθμός σελίδων: 480
Κωδικός ISBN: 978-960-8249-639
Διαστάσεις: 17 × 24 εκ.
Κωδ. Εύδοξος: 68383490

Η Κοινωνικο-οικονομική Αξιολόγηση Επενδύσεων ή ανάλυση κόστους-οφέλους, όπως είναι ευρύτερα γνωστή, αποτελεί ένα από τα πιο βασικά εργαλεία, που χρησιμοποιούνται σήμερα στη δημόσια πολιτική, γιατί αποτελεί ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο αξιολόγησης τόσο των επενδύσεων και όσο και των μέτρων πολιτικής στους διάφορους τομείς της οικονομικής δραστηριότητας. Η μεθοδολογία αυτή δίνει τη δυνατότητα να αναδειχθεί και να υπολογιστεί όχι μόνο η χρηματοοικονομική και η κοινωνικο-οικονομική σκοπιμότητα ενός δημοσίου έργου ή ενός μέτρου δημόσιας πολιτικής, αλλά συγχρόνως να αντιμετωπισθούν οι δυσχέρειες υπολογισμού των επιπτώσεων που είναι δυνατό να υπάρξουν σε τομείς που σχετίζονται με μη αγοραία αγαθά, όπως για παράδειγμα τα περιβαλλοντικά αγαθά.

Ειδικότερα σήμερα όμως είναι ιδιαίτερα επιτακτική η ανάγκη αξιολόγησης όλων των πόρων που δεσμεύονται στην υλοποίηση ενός δημόσιου έργου. Η χρήση δημόσιων και ιδιωτικών κεφαλαίων απαιτείται να είναι η βέλτιστη δυνατή και ο βαθμός επίτευξης του στόχου αυτού εξαρτάται τόσο από την επιτυχή υλοποίηση και λειτουργία ενός έργου όσο και από την ορθή και πλήρη αξιολόγηση της σκοπιμότητάς του.

Ο Β' τόμος, με τίτλο "Κοινωνικο-οικονομική Αξιολόγηση επενδύσεων και Πολιτικών - Εφαρμογές και Ασκήσεις" αποτελεί συνέχεια του προηγουμένου τόμου που παρουσίαζε το θεωρητικό πλαίσιο της ανάλυσης κόστους οφέλους, και παρέχει έναν πλήρη πρακτικό οδηγό της μεθόδου κοινωνικοοικονομικής αξιολόγησης επενδύσεων σε έξι βασικούς τομείς: μεταφορές, περιβάλλον, εκπαίδευση, απασχόληση, διανομή εισοδήματος και υγεία.

Ο Β' τόμος είναι διαρθρωμένος σε έξι κεφάλαια, τα οποία πραγματεύονται κάθε έναν από τους παραπάνω τομείς. Στη αρχή του κάθε κεφαλαίου παρουσιάζονται οι βασικές πτυχές που έχει ο καθένας τομέας και ακολουθεί το πλαίσιο αξιολόγησης σχετικών έργων. Συγχρόνως παρατίθενται εφαρμογές στους τομείς αυτούς, προκειμένου να γίνει σαφέστερος ο τρόπος χρήσης της μεθόδου, ενώ στο τέλος κάθε κεφαλαίου υπάρχει εκτενής βιβλιογραφία και σχετικές πηγές στο διαδίκτυο.

Ο πρώτος τομέας που αναλύεται είναι οι μεταφορές (κεφ. 15). Αποτυπώνονται οι μέθοδοι υπολογισμού του κόστους και των ωφελειών, καθώς και τα αποτελέσματά τους, ενός έργου μεταφορών. Συγκεκριμένα εξετάζεται πως ποσοτικοποιούνται τα οφέλη που προκύπτουν από μια μείωση του χρόνου μεταφοράς, από τον περιορισμό των τροχαίων ατυ-χημάτων και του κόστους λειτουργίας των οχημάτων, ενώ γίνεται και μια προσέγγιση των περιβαλλοντικών επιπτώσεων που έχει μια επένδυση στις μεταφορές.

Στη συνέχεια αποτυπώνεται ο τρόπος αξιολόγησης των επενδύσεων που στόχο έχουν την προστασία του περιβάλλοντος (κεφ. 16). Ειδικότερα παρουσιάζονται οι μέθοδοι αποτίμησης και αξιολόγησης περιβαλλοντικών αγαθών και οι δυνατότητες έκφρασης των αγαθών αυτών σε νομισματικούς όρους, αναφέροντας προηγουμένως το σημαντικό ρόλο που έχει το φυσικό περιβάλλον σε κάθε οικονομία, τις ατέλειες που δημιουργούνται εξαετίας της δημόσιας φύσης του, καθώς και την αξία και τη χρησιμότητα που προσφέρει στον άνθρωπο.

Ακολουθεί η μεθοδολογία ανάλυσης κόστους οφέλους των προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης (κεφ. 17). Ξεκινώντας από τη σπουδαιότητα που έχει η εκπαίδευση στην ανάπτυξη ενός κράτους, θα παρουσιαστεί η μεθοδολογία αξιολόγησης των επενδύσεων αυτών, αναφέροντας στο τέλος ορισμένες καίριες εμπειρικές εφαρμογές

Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι δυνατότητες αξιολόγησης των προγραμμάτων απασχόλησης (κεφ. 18). Έμφαση δίδεται στα μέτρα που λαμβάνουν οι κυβερνήσεις προκειμένου να περιορίσουν το φαινόμενο της ανεργίας και περιγράφεται αναλυτικά η διαδικασία και η μέθοδος αξιολόγησης των μέτρων αυτών ενίσχυσης της απασχόλησης, αναφερόμενοι σε κάθε στάδιο που ακολουθείται.

Η μέθοδος ανάλυσης των προγραμμάτων αντιμετώπισης φτώχειας και βελτίωσης της διανομής του εισοδήματος αποτυπώνεται στο επόμενο κεφάλαιο (κεφ. 19). Αφού παρουσιαστούν οι βασικές πτυχές και αιτίες του φαινομένου αυτού και καταγραφούν οι τρόποι περιορισμού του, γίνεται ανάλυση των βημάτων αξιολόγησης των προγραμμάτων αντιμετώπισης φτώχειας.

Το τελευταίο κεφάλαιο των εφαρμογών παρουσιάζει την μεθοδολογια αξιολόγησης των επενδύσεων στον τομέα της υγείας (κεφ. 20). Αναλύεται ο τρόπος λειτουργίας και η απόδοση των συστημάτων υγείας και παρουσιάζονται οι διάφορες μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την αξιολόγηση των δαπανών αυτών και οι διαθέσιμοι δείκτες οι οποίοι βοηθούν την ιεράρχηση αποφάσεων.

Στη συνέχεια ακολουθεί ένα εκτενές Παράρτημα Ασκήσεων που καλύπτουν όλα τα θεωρητικά αντικείμενα τα οποία πραγματεύονται στον Α' Τόμο. Στην αρχή παρουσιάζονται ασκήσεις χρηματοοικονομικής ανάλυσης, ακολουθούν ασκήσεις υπολογισμού των μεταβολών στην ευημερία και τέλος παρουσιάζεται η αξιολόγηση μιας σειράς απλουστευμένων αναπτυξιακών έργων για την εμπέδωση των εργαλείων από τον φοιτητή ή εφαρμοστή.

Ο τόμος αυτός απευθύνεται τόσο σε προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές που μελετούν το αντικείμενο της κοινωνικοοικονομικής αξιολόγησης επενδύσεων, όσο και σε εφαρμοστές, ερευνητές-αναλυτές επενδύσεων και πολιτικών στους διάφορους τομείς.

Θερμές ευχαριστίες εκφράζονται στους φοιτητές που από την πλευρά τους χρησιμοποίησαν τις ασκήσεις αυτές στις αρχικές τους μορφές και επομένως συνέβαλαν στην καταλληλότερη, διδακτικά, διατύπωσή τους.

Γεώργιος Μέργος

Περιεχόμενα

Πρόλογος Β’ τόμου 13

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15

 

ΕΡΓΑ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ

15.1. Εισαγωγή 17

15.2. Γενικά αναπτυξιακά χαρακτηριστικά του τομέα των μεταφορών 17

15.3. Δυνατότητες χρηματοδότησης 20

15.4. Γενικές συνθήκες αξιολόγησης έργων και πολιτικών στις μεταφορές 23

15.5. Εξοικονόμηση χρόνου 26

15.5.1. Διαπιστώσεις και παράγοντες της αξίας του χρόνου ταξιδιού 26

15.5.2. Μέθοδοι αποτίμησης του χρόνου ταξιδιού 28

15.5.3. Εφαρμογή των μεθόδων και αποτελέσματα 33

15.6. Μειωμένο κόστος λειτουργίας 37

15.6.1. Γενικά χαρακτηριστικά 37

15.6.2. Μέθοδος υπολογισμού 38

15.6.3. Εφαρμογή και αποτελέσματα της μεθόδου 40

15.7. Μείωση των τροχαίων ατυχημάτων 42

15.7.1. Χαρακτηριστικά και παράγοντες τροχαίων ατυχημάτων 42

15.7.2. Κατηγορίες ατυχημάτων και ανάλυση κόστους 44

15.7.3. Αποτελέσματα μεθόδων 49

15.8. Περιβαλλοντικές επιπτώσεις 54

15.8.1. Ατμοσφαιρική ρύπανση 54

15.8.2. Εκτίμηση κόστους ατμοσφαιρικής ρύπανσης 56

15.8.3. Ηχορύπανση 57

15.9. Συμπερασματικές παρατηρήσεις 59

Βιβλιογραφικές αναφορές 60

Ειδική βιβλιογραφία 63

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16

ΕΡΓΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

16.1. Εισαγωγή 67

16.2. Περιβάλλον και οικονομία 68

16.3. Αξιολόγηση 73

16.4. Εφαρμογές 87

16.5. Συμπερασματικές παρατηρήσεις 91

Βιβλιογραφικές αναφορές 91

Ειδική βιβλιογραφία 94

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ

17.1. Εισαγωγή 99

17.2. Ανθρώπινο κεφάλαιο και εκπαίδευση 100

17.3. Αξιολόγηση δαπανών εκπαίδευσης 104

17.4. Εμπειρικές εφαρμογές 113

17.5. Η εκπαίδευση στην Ελλάδα 120

17.6. Συμπερασματικές παρατηρήσεις 123

Βιβλιογραφικές αναφορές 123

Ειδική βιβλιογραφία 127

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΤΗΣ ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗΣ

18.1. Εισαγωγή 135

18.2. Ανεργία και πολιτικές απασχόλησης 136

18.3. Επιδράσεις πολιτικών απασχόλησης 144

18.4. Αξιολόγηση 151

18.5. Εφαρμογές και αποτελέσματα 157

18.6. Συμπερασματικές παρατηρήσεις 162

Βιβλιογραφικές αναφορές 162

Ειδική βιβλιογραφία 165

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 19

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΤΗΣ ΦΤΩΧΕΙΑΣ

19.1. Εισαγωγή 171

19.2. Ορισμοί – δείκτες μέτρησης – αποτελέσματα 172

19.3. Διαπιστώσεις – προβλήματα – μέθοδοι αντιμετώπισης 180

19.4. Αξιολόγηση 188

19.5. Συμπερασματικές παρατηρήσεις 199

Βιβλιογραφικές αναφορές 200

Ειδική βιβλιογραφία 202

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 20

ΔΑΠΑΝΕΣ ΥΓΕΙΑΣ

20.1. Εισαγωγή 207

20.2. Επίπεδο υγείας και διαχρονική εξέλιξή του 208

20.3. Οι ιδιαιτερότητες του αγαθού «υγεία» 213

20.4. Συστήματα υγείας 219

20.5. Αξιολόγηση: Μέθοδοι και πρακτικές 223

20.6. Συμπερασματικές παρατηρήσεις 232

Βιβλιογραφικές αναφορές 233

Ειδική βιβλιογραφία 235

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΑΣΚΗΣΕΩΝ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Π-1

ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΕΡΓΑΛΕΙΑ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΑ ΚΡΙΤΗΡΙΑ 267

1.1. Χρηματοοικονομικά Εργαλεία 267

1.2. Επενδυτικά Κριτήρια 273

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Π-2

ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 279

2.1. Επενδυτικά Κριτήρια και Επιλογή Έργου 279

2.2. Υπολογισμός Δόσεων Δανείου 307

2.3. Εκτίμηση Κόστους Ανάκτησης Κεφαλαίου 312

2.4. Αμοιβαία Αποκλειόμενα Έργα 315

2.5. Κίνδυνος και Αβεβαιότητα 327

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Π-3

ΜΕΤΡΗΣΗ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΟΛΩΝ ΣΤΗΝ ΕΥΗΜΕΡΙΑ 330

3.1. Μεταβολές στο Οικονομικό Πλεόνασμα 330

3.2. Εφαρμογή Κριτηρίου Kaldor-Hicks 345

3.3. Πολιτικές Απασχόλησης 349

3.4. Πολιτικές Περιβάλλοντος 355

3.5. Σκιώδεις Τιμές και Συντελεστές Μετατροπής 357

3.5.1. Εκτίμηση σκιωδών τιμών για εμπορεύσιμα και μη εμπορεύσιμα αγαθά 358

3.5.2. Αποτυχίες Αγοράς 363

3.5.3. Αποτυχίες Κράτους 365

3.5.4. Υπολογισμός Σκιώδους Τιμής Ανειδίκευτης Εργασίας 367

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Π-4

ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟΥ ΕΡΓΟΥ 370

4.1. Πλαίσιο Ανάλυσης Αναπτυξιακού Έργου 370

4.2. Κατασκευή Δρόμου σε Ορεινή Περιοχή 378

4.3. Ανακατασκευή Επαρχιακού Δικτύου 383

4.4. Κατασκευή Γέφυρας 387

4.5. Κατασκευή Ιατρικού Κέντρου 392

4.6. Παραγωγή Βωξίτου 395

4.7. Ανάλυση Έργου για Φάρμα Ρυζιού 402

4.8. Έργο Τουριστικής Ανάπτυξης 422

4.9. Κατασκευή Αρδευτικού Έργου 430

4.10. Βιομηχανικό Έργο Εκμετάλλευσης Δασικού Πλούτου 441

4.11. Ανάλυση Διεθνούς Διεπιστημονικού Κέντρου 454

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Π-5

ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΠΙΝΑΚΕΣ 462

5.1. Συντελεστής ανατοκισμού 463

5.2. Συντελεστής ανατοκισμού χρονικής ροής 464

5.3. Συντελεστής προεξόφλησης 465

5.4. Συντελεστής προεξόφλησης χρονικής ροής 466

5.5. Συντελεστής χρεολυτικού κεφαλαίου 467

5.6. Συντελεστής ανάκτησης κεφαλαίου 468

 

Βιβλιογραφία – Πηγές 469

Πηγές στο Διαδίκτυο 473