Πρόλογος Δ’ έκδοσης 25
Πρόλογος Γ’ έκδοσης 26
Πρόλογος Β’ έκδοσης 27
Πρόλογος Α’ έκδοσης 29
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
1. Οι Δημόσιοι Φορείς και ο Δημόσιος Τομέας στα Μικτά Οικονομικά Συστήματα 33
2. Το Μέγεθος της Δραστηριότητας των Δημόσιων Φορέων 35
3. Το Αντικείμενο της Δημόσιας Οικονομικής 36
4. Μέθοδος Ανάλυσης της Δημόσιας Οικονομικής 38
5. Σχέση της Δημόσιας Οικονομικής με τους άλλους Κλάδους της Οικονομικής Επιστήμης 39
6. Σχέση της Δημόσιας Οικονομικής με άλλες Επιστήμες 40
ΜΕΡΟΣ I
Ο ΡΟΛΟΣ, ΤΑ ΜΕΣΑ ΔΡΑΣΗΣ ΚΑΙ Ο ΜΗΧΑΝΙΣΜΟΣ ΛΗΨΗΣ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΦΟΡΕΩΝ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Ο Ρόλος των Δημόσιων Φορέων στα Μικτά Οικονομικά Συστήματα
1.1. Το Οικονομικό Πρόβλημα και οι Βασικές Επιδιώξεις των Σύγχρονων Κοινωνιών 43
1.2. Οι Ιδιωτικοί Φορείς και ο Μηχανισμός των Τιμών ως Βάση για την Πραγματοποίηση των Επιδιώξεων μιας Κοινωνίας 45
1.3. Η Αποτελεσματική Κατανομή των Πόρων, ο Μηχανισμός των Τιμών και ο Ρόλος των Δημόσιων Φορέων 46
1.3.1. Έννοια και συνθήκες αποτελεσματικής κατανομής των πόρων 46
1.3.2. Ο μηχανισμός των τιμών και η κατανομή των πόρων κάτω από συνθήκες πλήρους ανταγωνισμού και βεβαιότητας, στην περίπτωση των ιδιωτικών αγαθών 49
1.3.3. Οι αδυναμίες του μηχανισμού των τιμών να πετύχει αποτελεσματική κατανομή των πόρων 50
1.3.3.1. Τα Δημόσια Αγαθά 51
1.3.3.2. Αγαθά που Προκαλούν Εξωτερικές Κοινωνικές Επιδράσεις 56
1.3.3.3. Αγορές που Λειτουργούν κάτω από Συνθήκες Ατελούς Ανταγωνισμού 64
1.3.3.4. Ατελείς Αγορές 66
1.3.3.5. Ανεπαρκής Πληροφόρηση 67
1.3.3.6. Αξιόλογα Αγαθά 68
1.3.4. Το κοινωνικό κόστος της αναποτελεσματικής κατανομής των πόρων 68
1.3.5. Ο ρόλος των δημόσιων φορέων στην κατανομή των πόρων 73
1.4. Οι Δημόσιοι Φορείς και η Διανομή του Εισοδήματος 75
1.4.1. Η αλληλεξάρτηση των στόχων της αποτελεσματικής κατανομής των πόρων και της διανομής του εισοδήματος 75
1.4.2. Έννοια και κριτήρια προσδιορισμού της δίκαιης διανομής του εισοδήματος 79
1.4.3. Ο μηχανισμός των τιμών και η διανομή του εισοδήματος 81
1.4.4. Ο ρόλος των δημόσιων φορέων στη διανομή του εισοδήματος 83
1.5. Οι Δημόσιοι Φορείς και η Σταθεροποίηση της Οικονομίας 84
1.6. Οι Δημόσιοι Φορείς και η Οικονομική Μεγέθυνση ή Οικονομική Ανάπτυξη 87
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Μορφές και Μέσα Παρέμβασης των Δημόσιων Φορέων
2.1. Μορφές Παρέμβασης των Δημόσιων Φορέων στην Οικονομία 93
2.2. Τα Μέσα Δράσης των Δημόσιων Φορέων 95
2.3. Οι Δημόσιες Δαπάνες 97
2.3.1. Οικονομική ταξινόμηση 99
2.3.2. Λειτουργική ταξινόμηση 103
2.3.3. Διοικητική ταξινόμηση 105
2.4. Οι Φόροι 106
2.4.1. Ταξινόμηση των φόρων ανάλογα με τη φορολογική βάση 106
2.4.2. Ταξινόμηση των φόρων ανάλογα με τη φύση του φορολογικού συντελεστή 107
2.4.3. Ταξινόμηση των φόρων ανάλογα με το δημόσιο φορέα για τον οποίο επιβάλλονται 114
2.4.4. Ταξινόμηση των φόρων σε προσωπικούς και πραγματικούς 115
2.4.5. Ταξινόμηση των φόρων σε άμεσους και έμμεσους 115
2.4.6. Ταξινόμηση των φόρων ανάλογα με την «οικονομική λειτουργία» που επιβαρύνουν 117
2.5. Ο Δημόσιος Δανεισμός 121
2.6. Οι Δημόσιες Επιχειρήσεις 122
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Ο Πολιτικός Μηχανισμός Λήψης Αποφάσεων
3.1. Η Φύση του Πολιτικού Μηχανισμού Λήψης Αποφάσεων 125
3.2. Συστήματα Λήψης Συλλογικών Αποφάσεων με τον Πολιτικό Μηχανισμό 128
3.2.1. Το σύστημα της παμψηφίας 128
3.2.2. Το σύστημα της πλειοψηφίας 129
3.2.3. Το σύστημα της ιεράρχησης 130
3.2.4. Το σύστημα της βαθμολόγησης 132
3.2.5. Το άριστο σύστημα λήψης αποφάσεων από άποψη αριθμού συναινούντων ατόμων 133
3.3. Η Λήψη Αποφάσεων με το Σύστημα της Απλής Πλειοψηφίας 134
3.3.1. Η λήψη αποφάσεων με άμεση προσφυγή στο λαό 135
3.3.1.1. Η Αντιπροσωπευτικότητα των Αποφάσεων που Λαμβάνονται με το Σύστημα της Πλειοψηφίας: Το Θεώρημα του Διάμεσου Ψηφοφόρου 135
3.3.1.2. Η Αδυναμία του Κανόνα της Πλειοψηφίας να Δώσει Συνεπή Λύση: Το Παράδοξο της
Ψηφοφορίας 139
3.3.1.3. Η Αδυναμία των άλλων Κανόνων Ψηφοφορίας να Δώσουν Συνεπή Λύση: Το Θεώρημα της Αδυναμίας του Arrow 141
3.3.2. Η λήψη αποφάσεων με αντιπροσώπους 142
3.3.2.1. Οι Επιδιώξεις των Πολιτικών και οι Επιδράσεις τους στη Λήψη Συλλογικών Αποφάσεων: Ο Ρόλος του Διάμεσου Ψηφοφόρου 143
3.3.2.2. Ο Ρόλος των Οργανωμένων Ομάδων Συμφερόντων στη Διαδικασία Λήψης Πολιτικών Αποφάσεων 145
3.4. Ο Ρόλος της Δημόσιας Διοίκησης στη Λήψη Συλλογικών Αποφάσεων 147
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
Ο Δημόσιος Προϋπολογισμός
4.1. Έννοια και Σημασία του Δημόσιου Προϋπολογισμού στη Λήψη Συλλογικών Αποφάσεων 153
4.2. Κατηγορίες Δημόσιων Προϋπολογισμών 156
4.3. Το Ισοζύγιο του Δημόσιου Προϋπολογισμού 160
4.4. Οι Αρχές που Πρέπει να Διέπουν τον Προϋπολογισμό 162
4.5. Οι Φάσεις του Δημόσιου Προϋπολογισμού 165
4.5.1. Η κατάρτιση του κρατικού προϋπολογισμού 165
4.5.1.1. Η Διαδικασία Κατάρτισης του Κρατικού Προϋπολογισμού 165
4.5.1.2. Εκτίμηση Εξόδων και Εσόδων 167
4.5.2. Η ψήφιση του κρατικού προϋπολογισμού 169
4.5.3. Η εκτέλεση του κρατικού προϋπολογισμού 170
4.5.3.1. Η Εκτέλεση του Προϋπολογισμού Εσόδων 170
4.5.3.2. Η Εκτέλεση του Προϋπολογισμού Εξόδων 171
4.5.4. Έλεγχος εκτέλεσης του προϋπολογισμού 174
4.6. Απολογισμός – Ισολογισμός 175
4.7. Δημόσιοι Φορείς Αρμόδιοι για τον Κρατικό Προϋπολογισμό στην Ελλάδα 175
4.8. Ο Γενικός Προϋπολογισμός του Κράτους στην Ελλάδα 176
ΜΕΡΟΣ II
ΟΙ ΔΗΜΟΣΙΕΣ ΔΑΠΑΝΕΣ, Η ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΑΡΟΧΗ ΑΓΑΘΩΝ, Η ΔΗΜΟΣΙΑ ΠΑΡΑΓΩΓΗ ΚΑΙ Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
Δημόσια Παροχή και Ρύθμιση των μη Ιδιωτικών Αγαθών
5.1. Εισαγωγικές Παρατηρήσεις 181
5.2. Αμιγή Δημόσια Αγαθά 182
5.2.1. Συνθήκες αριστοποίησης της κατανομής των πόρων: Ανάλυση μερικής ισορροπίας 183
5.2.1.1. Η Ζήτηση των Δημόσιων Αγαθών 183
5.2.1.2. Η Αριστη Ποσότητα Παραγωγής των Δημόσιων Αγαθών 186
5.2.1.3 Το Υπόδειγμα Lindahl 189
5.2.2. Συνθήκες αριστοποίησης της κατανομής των πόρων: Ανάλυση γενικής ισορροπίας 193
5.2.3. Η παροχή των αμιγών δημόσιων αγαθών από τους δημόσιους φορείς 197
5.3. Αγαθά μη Συναγωνιστικά στην Κατανάλωση αλλά Επιδεκτικά Αποκλεισμού 201
5.4. Αγαθά Συναγωνιστικά στην Κατανάλωση και μη Επιδεκτικά Αποκλεισμού 201
5.5. Μικτά Αγαθά 204
5.5.1. Συνθήκες αριστοποίησης της κατανομής των πόρων 205
5.5.2. Η παρέμβαση των δημόσιων φορέων στην περίπτωση των μικτών αγαθών 205
5.5.2.1. Επιδότηση ή Επιβολή Φορολογίας 205
5.5.2.2. Κανονιστικά μέτρα 210
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
Δημόσια Παραγωγή και Επιχειρηματική Δραστηριότητα
6.1. Δημόσια Παραγωγή και Δημόσια Παροχή 213
6.2. Δημόσια Παραγωγή Δημόσιων και Μικτών Αγαθών 214
6.3. Δημόσια Παραγωγή Ιδιωτικών Αγαθών: Δημόσιες Επιχειρήσεις 215
6.3.1. Η φύση και η οργάνωση των δημόσιων επιχειρήσεων 215
6.3.2. Ιδιωτικές δραστηριότητες που αποτελούν συνήθως αντικείμενο δημόσιας επιχείρησης 218
6.3.3. Η δικαιολογητική βάση ανάληψης επιχειρηματικής δραστηριότητας από το δημόσιο 220
6.3.4. Οι στόχοι των δημόσιων επιχειρήσεων 222
6.3.5. Η τιμολογιακή πολιτική των δημόσιων επιχειρήσεων 224
6.3.6. Δημόσιες επιχειρήσεις με φθίνον κόστος 227
6.4. Η Τεχνολογική Αναποτελεσματικότητα της Δημόσιας Παραγωγής και της Δημόσιας Επιχείρησης 231
6.5. Ο Θεσμός της Δημόσιας Επιχείρησης στην Ελλάδα 234
6.5.1. Σύντομη ιστορική αναδρομή της εξέλιξης των δημόσιων επιχειρήσεων στην Ελλάδα 234
6.5.2. Η έκταση της επιχειρηματικής δραστηριότητας του δημοσίου στην Ελλάδα σήμερα 236
6.5.3. Προβλήματα των δημόσιων επιχειρήσεων στην Ελλάδα 237
6.6. Ιδιωτικοποίηση Δημόσιων Δραστηριοτήτων 239
6.6.1. Έννοια και μορφές ιδιωτικοποίησης 239
6.6.2. Στόχοι της ιδιωτικοποίησης 240
6.6.3. Ιδιωτικοποίηση, ανταγωνισμός και αποτελεσματικότητα 243
6.6.4. Ο έλεγχος (regulation) των ιδιωτικοποιημένων δραστηριοτήτων 246
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7
Αξιολόγηση και Επιλογή των Δημόσιων Δαπανών με βάση το κόστος και το όφελός τους
7.1. Εισαγωγικές Παρατηρήσεις 249
7.2. Η Θεωρία Μεγιστοποίησης της Κοινωνικής Ευημερίας 240
7.3. Έννοια και Περιεχόμενο της Ανάλυσης Κόστους – Οφέλους 252
7.4. Κατηγορίες Οφέλους και Κόστους που Προέρχονται από τις Δημόσιες Δαπάνες 254
7.5. Η Αποτίμηση του Οφέλους και του Κόστους 257
7.6. Η Σύγκριση του Οφέλους και του Κόστους 259
7.6.1. Το κριτήριο της παρούσας αξίας 260
7.6.2. Το κριτήριο της αποδοτικότητας των δημόσιων δαπανών 262
7.7. Το Πρόβλημα της Επιλογής του Επιτοκίου για την Πρόκριση Σχεδίων Δαπανών 263
7.8. Η Ανάλυση του Κόστους – Οφέλους σε Περίπτωση Υποαπασχόλησης των Παραγωγικών Συντελεστών 265
7.9. Η Ανάλυση Κόστους – Οφέλους και η Διανομή του Εισοδήματος 267
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8
Διαχρονική Εξέλιξη των Δημόσιων Δαπανών
8.1. Η Αύξουσα Τάση των Δημόσιων Δαπανών 269
8.2. Ο Νόμος του Wagner 270
8.3. Η Θεωρία της Κλιμακωτής Αύξησης των Δημόσιων Δαπανών 272
8.4. Η Θεωρία της Υστέρησης της Παραγωγικότητας του Δημόσιου Τομέα 277
8.5. Η Θεωρία της Ζήτησης των Δημόσιων Αγαθών 275
8.6. Δυναμικά Υποδείγματα Ανάλυσης των Δημόσιων Δαπανών 276
8.7. Οι Αδυναμίες του Πολιτικού Μηχανισμού Λήψης Αποφάσεων και το Μέγεθος του Δημόσιου Τομέα 277
8.8. Η Δημόσια Διοίκηση και το Μέγεθος του Δημόσιου Τομέα 280
8.9. Διαχρονική Εξέλιξη των Δημόσιων Δαπανών στις Χώρες του ΟΟΣΑ στη Μεταπολεμική Περίοδο 281
8.10. Η Διαχρονική Εξέλιξη των Δημόσιων Δαπανών στην
Ελλάδα στη Μεταπολεμική Περίοδο 283
ΜΕΡΟΣ III
Η ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΔΑΠΑΝΩΝ: ΦΟΡΟΛΟΓΙΑ ΚΑΙ ΔΑΝΕΙΣΜΟΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9
Γενικά για τη Φορολογία
9.1. Χαρακτηριστικά Γνωρίσματα των Φόρων 287
9.2. Οι Βασικές Λειτουργίες των Φόρων 288
9.3. Η Φορολογική Βάση 289
9.4. Η Φορολογούμενη Μονάδα 291
9.5. Ο Φορολογικός Συντελεστής 292
9.6. Το Φορολογικό Σύστημα 293
9.6.1. Γενικά για το φορολογικό σύστημα μιας χώρας 293
9.6.2. Το Ελληνικό φορολογικό σύστημα 295
9.7. Το Φορολογικό Βάρος και η Δίκαιη Κατανομή του 297
9.7.1. Έννοια του φορολογικού βάρους και κριτήρια δίκαιης κατανομής του 297
9.7.2. Η θεωρία του ανταλλάγματος 298
9.7.3. Η θεωρία της φοροδοτικής ικανότητας 300
9.7.4. Το φορολογικό βάρος στην Ελλάδα και στις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης 304
9.8. Οι Αντιδράσεις των Φορολογούμενων στην Επιβολή των Φόρων 306
9.8.1. Φοροδιαφυγή 307
9.8.2. Φοροαποφυγή 310
9.8.3. Μετακύλιση των φόρων 311
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10
Η Φορολογία Εισοδήματος: Φόρος Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων
10.1. Εισαγωγικές Παρατηρήσεις 313
10.2. Ορισμός του Εισοδήματος για Φορολογικούς Σκοπούς: Η Θεωρητική Προσέγγιση 314
10.3. Ορισμός του Εισοδήματος στην Πράξη: Πηγές Εισοδήματος 316
10.4. Ορισμός του Ακαθάριστου Εισοδήματος 324
10.5. Προσδιορισμός του Καθαρού Εισοδήματος 327
10.6. Το Συνολικό Καθαρό Εισόδημα του Φορολογουμένου 340
10.7. Προσαρμογή του Εισοδήματος στη Φοροδοτική Ικανότητα: Το Φορολογητέο Εισόδημα 340
10.8. Πρόσωπα που Θεωρείται ότι Βαρύνουν το Φορολογούμενο 343
10.9. Η Φορολογική Μεταχείριση της Οικογένειας 344
10.10. Απαλλαγές από το Φόρο 346
10.11. Υπολογισμός του Φόρου 346
10.12. Εκπτώσεις από το Φόρο και Καταβολή του 353
10.13. Η Φορολογική Μεταχείριση των Προσωπικών Εταιριών, των Κοινοπραξιών κ.ά 365
10.13.1. Φορολογία κερδών που προέρχονται από ατομική επιχείρηση 365
10.13.2. Φορολογία κερδών Ο.Ε., Ε.Ε., καθώς και στις κοινωνίες κληρονομικού δικαίου που ασκούν επιχείρηση ή επάγγελμα μετά την αφαίρεση της επιχειρηματικής αμοιβής 367
10.13.3. Φορολογία κερδών που προέρχονται από αστικές κερδοσκοπικές ή μη εταιρίες, συμμετοχικές ή αφανείς, κοινωνίες αστικού δικαίου που ασκούν επιχείρηση ή επάγγελμα καθώς και από κοινοπραξίες 368
10.13.4. Φορολογία κερδών αστικών μη κερδοσκοπικών εταιριών 369
10.14. Αυτοτελής Φορολόγηση των Εισοδημάτων 370
10.15. Τεκμαρτός Προσδιορισμός του Εισοδήματος 376
10.16. Προκαταβολή και Παρακράτηση του Φόρου 389
10.17. Δήλωση Φορολογίας Εισοδήματος Φυσικών Προσώπων 389
10.18. Αυτοεκκαθάριση του Φόρου 392
10.19 Φορολογία Εισοδήματος και Πληθωρισμός 394
10.20. Ο Αρνητικός Φόρος Εισοδήματος 396
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11
Η Φορολογία Εισοδήματος:
Φόρος Εισοδήματος Νομικών Προσώπων
11.1. Εισαγωγικές Παρατηρήσεις 399
11.2. Η Δικαιολογητική Βάση του Φόρου Εισοδήματος Νομικών Προσώπων 400
11.3. Συστήματα Φορολογίας των Κερδών των Νομικών Προσώπων 401
11.4. Φορολογικά Κίνητρα στη Φορολογία Εισοδήματος Νομικών Προσώπων 403
11.5. Ο Φόρος Εισοδήματος Νομικών Προσώπων στην Ελλάδα 406
11.5.1. Υποκείμενο του φόρου 406
11.5.2. Αντικείμενο του φόρου 406
11.5.3. Έννοια της μόνιμης εγκατάστασης στην Ελλάδα αλλοδαπών επιχειρήσεων 409
11.5.4. Απαλλαγές από το φόρο εισοδήματος νομικών προσώπων 410
11.5.5. Προσδιορισμός του ακαθάριστου και καθαρού εισοδήματος νομικών προσώπων 412
11.5.6. Υπολογισμός φορολογητέου εισοδήματος 414
11.5.7. Υπολογισμός του φόρου 416
11.5.8. Φορολογικές εύνοιες που χορηγούνται ως κίνητρα 418
11.5.9. Φορολογία Κερδών Εταιριών Περιορισμένης Ευθύνης (ΕΠΕ) 419
11.5.10. Φορολογία Κερδών Ανωνύμων Εταιριών 420
11.5.11. Φορολογία των Αλλοδαπών Επιχειρήσεων 422
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12
Οι Φόροι Περιουσίας
12.1. Έννοια και Μορφές των Φόρων Περιουσίας 423
12.2. Η Δικαιολογητική Βάση και τα Επιχειρήματα που Προβάλλονται υπέρ των Φόρων Περιουσίας 424
12.3. Επιχειρήματα κατά των Φόρων Περιουσίας 427
12.4. Αξιολόγηση των Διάφορων Μορφών Φόρων Περιουσίας 429
12.5. Οι Φόροι Περιουσίας στην Ελλάδα 431
12.5.1. Ο φόρος μεγάλης ακίνητης περιουσίας 432
12.5.1.1. Χαρακτηριστικά γνωρίσματα του Φόρου 432
12.5.1.2. Υποκείμενο του φόρου 433
12.5.1.3. Αποτίμηση της ακίνητης περιουσίας 434
12.5.1.4. Απαλλαγές από το φόρο ακίνητης περιουσίας 435
12.5.1.5. Υπολογισμός του φόρου ακίνητης περιουσίας (ΦΑΠ) των φυσικών προσώπων 437
12.5.1.6. Υπολογισμός του φόρου ακίνητης περιουσίας (ΦΑΠ) των νομικών προσώπων 438
12.5.2. Το τέλος ακίνητης περιουσίας 439
12.5.3. Ο φόρος κληρονομιών, δωρεών, γονικών παροχών, προικών και κερδών από λαχεία 439
12.5.3.1. Υποκείμενο του φόρου 440
12.5.3.2. Αντικείμενο του φόρου κληρονομιών 440
12.5.3.3. Προσδιορισμός της αξίας της κληρονομικής μερίδας ή της κληροδοσίας και ο τρόπος φορολόγησής τους 441
12.5.3.4. Εκπτώσεις χρεών και βαρών από την αξία της κληρονομικής περιουσίας 447
12.5.3.5. Απαλλαγές από τη φορολογία κληρονομιών 447
12.5.3.6. Φορολογικοί συντελεστές και υπολογισμός του φόρου 449
12.5.3.7. Εκπτώσεις από το φόρο 452
12.5.3.8. Αντικείμενο του φόρου 453
12.5.3.9. Συνυπολογισμός προγενέστερων δωρεών, γονικών παροχών και προικών 453
12.5.3.10. Υπολογισμός και εκπτώσεις φόρου 454
12.5.3.11. Χρόνος που γεννιέται η φορολογική υποχρέωση 454
12.5.3.12. Ακύρωση ή ανάκληση της δωρεάς 454
12.5.3.13. Αντικείμενο του φόρου γονικών παροχών 455
12.5.3.14. Απαλλαγές από το φόρο 455
12.5.3.15. Η φορολογία κερδών από λαχεία, παιχνίδια, τηλεοπτικά έπαθλα κ.τ.λ. 456
12.5.4. Ο φόρος μεταβίβασης ακινήτων 456
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13
Οι Φόροι Δαπάνης
13.1. Μορφές Φορολογίας της Δαπάνης 461
13.2. Ο Προσωπικός Φόρος Δαπάνης 462
13.3. Οι Έμμεσοι Φόροι Δαπάνης 466
13.4. Οι Δασμοί 467
13.5. Οι Γενικοί Φόροι Δαπάνης 469
13.5.1. Στάδια επιβολής των γενικών φόρων δαπάνης 470
13.5.2. Η βάση των γενικών φόρων δαπάνης που καλύπτουν περισσότερα από ένα παραγωγικά στάδια 472
13.6. Οι Ειδικοί Φόροι Δαπάνης 475
13.6.1. Η δικαιολογητική βάση των ειδικών φόρων δαπάνης 475
13.6.2. Οι ειδικοί φόροι δαπάνης στην Ελλάδα 477
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14
Ο Φόρος Προστιθέμενης Αξίας
14.1. Μορφές του Φόρου 479
14.2. Μέθοδοι Υπολογισμού της Φορολογικής Υποχρέωσης των Επιχειρήσεων 481
14.3. Επιχειρήματα Υπέρ της Επιβολής του Φόρου 484
14.4. Επιχειρήματα κατά της Επιβολής του Φόρου 487
14.5. Η Βάση του Φόρου 489
14.6. Ο Φορολογικός Συντελεστής 490
14.7. Απαλλαγές και Εξαιρέσεις από το ΦΠΑ 490
14.8. Διαδικασία Λογιστικής Παρακολούθησης και Απόδοσης του ΦΠΑ 493
14.9. Ειδικά Συστήματα Επιβολής του Φόρου 494
14.10. Ο ΦΠΑ στις Χώρες της ΕΕ και στην Ελλάδα 495
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15
Ο Δημόσιος Δανεισμός και το Δημόσιο Χρέος
15.1. Η Φύση του Δημόσιου Δανεισμού και οι Διαφορές του από τη Φορολογία 499
15.2. Λόγοι για του οποίους Δανείζονται οι Δημόσιοι Φορείς 501
15.3. Εσωτερικός και Εξωτερικός Δημόσιος Δανεισμός 504
15.4. Η Διαχρονική Κατανομή του Βάρους από το Δημόσιο Δανεισμό 505
15.5. Ο Δημόσιος Δανεισμός και το Δημόσιο Χρέος στην Ελλάδα 507
ΜΕΡΟΣ IV
ΕΠΙΔΡΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΔΗΜΟΣΙΟΝΟΜΙΚΩΝ ΜΕΣΩΝ ΣΤΙΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ ΤΩΝ ΙΔΙΩΤΙΚΩΝ ΦΟΡΕΩΝ
ΚΑΙ ΣΤΗΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16
Η Μετακύλιση των Φόρων: Άμεσοι Φόροι και Εισφορές στην Κοινωνική Ασφάλιση
16.1. Γενικά για τη Μετακύλιση των Φόρων
16.2. Η Μετακύλιση των Φόρων Εισοδήματος 518
16.2.1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 518
16.2.2. Η μετακύλιση ενός φόρου εισοδήματος από εργασία σε μια αγορά τέλειου ανταγωνισμού 519
16.2.3. Η μετακύλιση ενός φόρου εισοδήματος από εργασία σε αγορά ατελούς ανταγωνισμού 524
16.2.4. Η μετακύλιση ενός φόρου που επιβάλλεται πάνω στα κέρδη των επιχειρήσεων, οι οποίες επιδιώκουν και πραγματοποιούν μεγιστοποίηση των κερδών 525
16.2.5. Η μετακύλιση ενός φόρου που επιβάλλεται πάνω στα κέρδη των επιχειρήσεων, όταν οι επιχειρήσεις αυτές δεν πραγματοποιούν μεγιστοποίηση των κερδών 527
16.2.6. Η μετακύλιση ενός φόρου που επιβάλλεται πάνω στα κέρδη των επιχειρήσεων σε αγορά ολιγοπωλίου 529
16.3. Η Μετακύλιση των Εισφορών στην Κοινωνική Ασφάλιση 530
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17
Η Μετακύλιση των Φόρων: Έμμεσοι Φόροι
17.1. Εισαγωγικές Παρατηρήσεις 533
17.2. Η Μετακύλιση των Ειδικών Φόρων Δαπάνης σε Αγορά Τέλειου Ανταγωνισμού 533
17.2.1. Η ισορροπία της επιχείρησης και του κλάδου κάτω από ανταγωνιστικές συνθήκες 533
17.2.2. Επιδράσεις του φόρου στη βραχυχρόνια περίοδο 536
17.2.3. Επιδράσεις του φόρου στη μακροχρόνια περίοδο 541
17.2.4. Η επίδραση των ελαστικοτήτων ζήτησης και προσφοράς στο βαθμό μετακύλισης ενός ειδικού φόρου 542
17.2.5. Η μετακύλιση των ειδικών φόρων δαπάνης σε περίπτωση που η καμπύλη προσφοράς έχει κλίση αρνητική 548
17.3. Η Μετακύλιση των Ειδικών Φόρων Δαπάνης σε Αγορά Μονοπωλίου 550
17.4. Η Μετακύλιση των Ειδικών Φόρων Δαπάνης σε Αγορά Ολιγοπωλίου 555
17.5. Η Μετακύλιση των Ειδικών Φόρων Δαπάνης σε Αγορά Ολιγοπωλιακού Ανταγωνισμού 557
17.6. Η Μετακύλιση ενός Ειδικού Φόρου σε Περίπτωση που οι Επιχειρήσεις Ακολουθούν Πολιτική Μεγιστοποίησης των Πωλήσεών τους 560
17.7. Η Μετακύλιση των Ειδικών Φόρων Δαπάνης σε Περίπτωση που οι Επιχειρήσεις Ακολουθούν Τιμολογιακή Πολιτική Τύπου Mark – up 562
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18
Επιδράσεις των Δημοσιονομικών Μέσων στην Προσφορά Εργασίας
18.1. Εισαγωγικές Παρατηρήσεις 565
18.2. Η Προσφερόμενη Ποσότητα Εργασίας από Ένα Άτομο όταν δεν Υπάρχουν Φόροι και Δημόσιες Δαπάνες 567
18.3. Επιδράσεις των Αυτόνομων Φόρων στην Προσφορά Εργασίας 569
18.4. Επιδράσεις του Φόρου Εισοδήματος στην Προσφορά Εργασίας 571
18.4.1. Οι επιδράσεις ενός αναλογικού φόρου εισοδήματος 571
18.4.2. Οι επιδράσεις ενός προοδευτικού φόρου εισοδήματος 575
18.5. Επιδράσεις των Φόρων Δαπάνης στην Προσφορά Εργασίας 578
18.6. Επιδράσεις των Δαπανών για Αγαθά και Υπηρεσίες στην Προσφορά Εργασίας 579
18.7. Επιδράσεις των Μεταβιβαστικών Πληρωμών στην Προσφορά Εργασίας 580
18.8. Επιδράσεις των Μεταβολών του Μεγέθους του Προϋπολογισμού στην Προσφορά Εργασίας 582
18.9. Επιδράσεις των Δημοσιονομικών Μέσων στο Κίνητρο για Συμμετοχή στο Εργατικό Δυναμικό 583
18.10. Τα Αποτελέσματα των Εμπειρικών Ερευνών Σχετικά με τις Επιδράσεις των Μέσων στην Προσφορά Εργασίας 586
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 19
Επιδράσεις των Φόρων στην Ευημερία του Νοικοκυριού και στην Κοινωνική Ευημερία
19.1. Εισαγωγικές Παρατηρήσεις 589
19.2. Επιδράσεις των Φόρων στην Ευημερία του Νοικοκυριού 591
19.2.1. Επιδράσεις των φόρων στη διάρθρωση της κατανάλωσης και στην ευημερία του νοικοκυριού 591
19.2.2. Επιδράσεις των φόρων στην κατανομή του εισο-δήματος μεταξύ κατανάλωσης και αποταμίευσης και στην ευημερία του νοικοκυριού 596
19.2.3. Επιδράσεις των φόρων στην ευημερία του νοικοκυριού όταν η προσφορά εργασίας μεταβάλλεται 599
19.2.4. Σύγκριση των επιδράσεων των διάφορων κατηγοριών φόρων στην ευημερία του νοικοκυριού 603
19.2.5. Το υπερβάλλον βάρος των φόρων σε περίπτωση που το νοικοκυριό δεν αριστοποιεί τις επιλογές του 605
19.3. Επιδράσεις των Φόρων στην Ευημερία της Κοινωνίας 606
19.3.1. Επιδράσεις των φόρων στην κοινωνική ευημερία όταν η προσφορά εργασίας και αποταμιεύσεων είναι δεδομένες 607
19.3.2. Επιδράσεις των φόρων στην κοινωνική ευημερία όταν η προσφορά εργασίας και αποταμιεύσεων δεν είναι δεδομένες και μπορεί να επηρεασθούν από τους φόρους 610
19.3.3. Επιδράσεις των φόρων στην κοινωνική ευημερία όταν οι επιλογές της κοινωνίας δεν είναι άριστες 611
19.4 Μέτρηση των Επιδράσεων των Φόρων στην Ευημερία του Νοικοκυριού και στην Κοινωνική Ευημερία 612
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 20
Επιδράσεις των Δημοσιονομικών Μέσων στη Διανομή του Εισοδήματος και στη Φτώχεια
20.1. Εισαγωγικές Παρατηρήσεις 619
20.2. Μορφές Διανομής και Αναδιανομής του Εισοδήματος 620
20.3. Οι Επιδράσεις των Δημοσιονομικών Μέσων στη Διανομή του Εισοδήματος κατά Εισοδηματικές Τάξεις 620
20.3.1. Οι επιδράσεις των φόρων στη διανομή του εισοδήματος 622
20.3.2. Οι επιδράσεις των δαπανών στη διανομή του εισοδήματος 623
20.3.2.1. Η αποτελεσματικότητα των μεταβι-βάσεων ως μέσων αναδιανομής:
Μεταβιβάσεις σε χρήμα ή μεταβιβάσεις σε είδος; 624
20.3.2.2. Η αποτελεσματικότητα των μεταβι-βάσεων ως μέσο αναδιανομής του εισοδήματος: Μεταβιβάσεις σε χρήμα ή επιδοτήσεις των τιμών; 626
20.3.2.3. Μεταβιβάσεις σε όλους ή σε ορισμένες μόνο κατηγορίες νοικοκυριών 628
20.4. Μέτρηση των Επιδράσεων των Δημοσιονομικών Μέσων στη Διανομή του Εισοδήματος 629
20.4.1. Μέτρα μέτρησης των επιδράσεων των δημοσιονομικών μέσων στη διανομή του εισοδήματος 633
20.4.2. Προβλήματα μέτρησης των επιδράσεων των δημοσιονομικών μέσων στη διανομή του εισοδήματος 633
20.5. Τα Δημοσιονομικά Μέσα και η Φτώχεια 639
20.5.1. Έννοια και χαρακτηριστικά της φτώχειας 639
20.5.2. Οι επιδράσεις των δημοσιονομικών μέσων στη φτώχεια 639
20.6. Οι Επιδράσεις των Δημοσιονομικών Μέσων στη Διανομή του Εισοδήματος και στη Φτώχεια στην Ελλάδα 642
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21
Η Άριστη Διάρθρωση της Φορολογίας
21.1. Εισαγωγικές Παρατηρήσεις 649
21.2. Η Άριστη Διάρθρωση των Φόρων σε μια Κοινωνία όπου η Διανομή του Εισοδήματος δεν Αποτελεί Στόχο της Φορολογικής Πολιτικής 651
21.2.1. Η ανάλυση του Ramsey 651
21.2.2. Ο ρόλος των ελαστικοτήτων ζήτησης και προσφοράς στον προσδιορισμό της άριστης διάρθρωσης των φόρων 654
21.2.3. Η ανάλυση των Corlett και Hague και η σχέση της με την ανάλυση του Ramsey 655
21.3. Η Άριστη Διάρθρωση των Φόρων και η Διανομή του Εισοδήματος 656
21.3.1. Η σχέση ανταλλαγής μεταξύ αποτελεσματικής κατανομής των πόρων και δίκαιης διανομής του εισοδήματος και η άριστη διάρθρωση των φόρων 656
21.3.2. Η άριστη διάρθρωση των έμμεσων φόρων 659
21.3.3. Η άριστη διάρθρωση της φορολογίας εισοδήματος 661
21.4. Η Αριστη Διάρθρωση της Φορολογίας και η Τεχνολογική Αποτελεσματικότητα 665
21.5. Η Αριστη Διάρθρωση του Φορολογικού Συστήματος 668
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 22
Μακροοικονομικές Επιδράσεις των Δημοσιονομικών Μέσων
22.1. Εισαγωγικές Παρατηρήσεις 671
22.2. Επιδράσεις των Δημοσιονομικών Μέσων στην Κατανά¬λωση και στην Ενεργό Ζήτηση 672
22.2.1. Επιδράσεις των δημόσιων δαπανών 672
22.2.2. Επιδράσεις των φόρων 674
22.2.3. Επιδράσεις ταυτόχρονων και ισόποσων μεταβολών δαπανών και φόρων 677
22.2.4. Επιδράσεις των δημοσιονομικών μέσων στην ενεργό ζήτηση όταν οι ροπές για κατανάλωση διαφέρουν 678
22.3. Επιδράσεις των Δημοσιονομικών Μέσων στις Επενδύσεις και στην Ενεργό ζήτηση 679
22.4. Επιδράσεις των Δημοσιονομικών Μέσων στην Ενεργό Ζήτηση σε μια Ανοικτή Οικονομία 686
22.5. Επιδράσεις των Δημοσιονομικών Μέσων στην Παραγωγή, στην Απασχόληση και στον Πληθωρισμό 688
22.6. Η Αποτελεσματικότητα της Δημοσιονομικής Πολιτικής στην Προώθηση των Μακροοικονομικών Στόχων 689
22.6.1. Η δημοσιονομική πολιτική και η εκτόπιση των ιδιωτικών επενδύσεων 689
22.6.2. Η δημοσιονομική πολιτική και οι ορθολογικές προσδοκίες 690
22.6.3. Η δημοσιονομική πολιτική και τα οικονομικά της προσφοράς 691
22.6.4. Η κριτική των μονεταριστών 692
22.6.5. Οι υστερήσεις και η αποτελεσματικότητα της δημοσιονομικής πολιτικής 693
22.7. Η Αυτόματη Σταθεροποιητική Επίδραση των Δημοσιονομικών Μέσων 694
ΜΕΡΟΣ V
ΕΙΔΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 23
Κοινωνική Προστασία και Κοινωνική Ασφάλιση
23.1. Εισαγωγικές Παρατηρήσεις 699
23.2. Λόγοι Παρέμβασης των Δημόσιων Φορέων στον Τομέα της Κοινωνικής Ασφάλισης 700
23.3. Η Οργάνωση της Παροχής της Κοινωνικής Ασφάλισης 704
23.4. Επιπτώσεις της Κοινωνικής Ασφάλισης 704
23.4.1. Επιδράσεις της κοινωνικής ασφάλισης στο κίνητρο για εργασία 705
23.4.2. Επιδράσεις στις αποταμιεύσεις 706
23.4.3. Επιδράσεις στη διανομή του εισοδήματος 707
23.5. Η Κρίση στη Χρηματοδότηση της Κοινωνικής Ασφάλισης 708
23.6. Η Κοινωνική Ασφάλιση στην Ελλάδα 710
23.6.1. Ιστορική εξέλιξη του θεσμού 710
23.6.2. Η διοικητική οργάνωση της κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα 714
23.6.3. Η χρηματοδότηση του ελληνικού συστήματος κοινωνικής ασφάλισης 716
23.6.4. Η έκταση της κοινωνικής προστασίας στη χώρα μας 718
23.6.5. Η διάρθρωση των δαπανών κοινωνικής προστασίας 720
23.6.6. Το θεσμικό πλαίσιο των παροχών 721
23.6.7. Η διάρθρωση των εσόδων των φορέων κοινωνικής ασφάλισης 722
23.6.8 Προβλήματα των φορέων κοινωνικής ασφάλισης στην Ελλάδα 725
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 24
Η Δημοσιονομική Αποκέντρωση
24.1. Εισαγωγικές Παρατηρήσεις 727
24.2. Η Κατανομή των Δημοσιονομικών Λειτουργιών στα Διάφορα Επίπεδα Διοίκησης 728
24.2.1. Η δημοσιονομική αποκέντρωση και η αποτελεσματική κατανομή των πόρων 728
24.2.2. Η δημοσιονομική αποκέντρωση και η διανομή του εισοδήματος 732
24.2.3. Η δημοσιονομική αποκέντρωση και οι μακροοικονομικοί στόχοι 734
24.3. Η Κατανομή των Εσόδων στα Διάφορα Επίπεδα Διοίκησης 736
24.4. Ο Συντονισμός της Δραστηριότητας των Διάφορων Επιπέδων Διοίκησης και ο Ρόλος των Επιχορηγήσεων 737
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 25
Φορολογική Εναρμόνιση σε Οικονομικές Ενώσεις
25.1. Έννοια και Μορφές Φορολογικής Εναρμόνισης 741
25.2. Η Ανάγκη για Φορολογική Εναρμόνιση σε μια Οικονομική Ένωση 742
25.2.1. Η ανάγκη για εναρμόνιση των γενικών φόρων δαπάνης 742
25.2.2. Η ανάγκη για εναρμόνιση των ειδικών φόρων δαπάνης 745
25.2.3. Η ανάγκη για εναρμόνιση των φόρων εισοδήματος 746
25.3. Οι Επιπτώσεις της Εναρμόνισης των Γενικών Φόρων Δαπάνης 748
25.3.1. Οι επιπτώσεις της εναρμόνισης της διάρθρωσης και των συντελεστών κάτω από την αρχή της χώρας προορισμού 748
25.3.2. Οι επιπτώσεις της αλλαγής της αρχής επιβολής των γενικών φόρων στο ενδοκοινοτικό εμπόριο 751
25.4. Οι Επιπτώσεις της Εναρμόνισης των Ειδικών Φόρων Δαπάνης 755
25.5. Η Φορολογική Εναρμόνιση στην Ευρωπαϊκή Ένωση 756
25.5.1. Η εναρμόνιση των γενικών φόρων δαπάνης 757
25.5.1.1. Σύντομο ιστορικό των εξελίξεων 757
25.5.1.2. Το Οριστικό Καθεστώς του ΦΠΑ στην
Ευρωπαϊκή Ένωση: Προβλήματα και Πρόσφατες Προτάσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής 758
25.5.2. Η εναρμόνιση των ειδικών φόρων δαπάνης 762
25.5.3. Η εναρμόνιση των φόρων εισοδήματος νομικών προσώπων 763
25.6. Η Φορολογική Εναρμόνιση στην Ελλάδα 765
Βιβλιογραφία 769
