Διακυβέρνηση Αθλητικών Οργανισμών

Παπαδημητρίου Δήμητρα
Αναγνωστόπουλος Χρήστος 

Α΄ Έκδοση

Εκδότης: Μπένου Ε.
Μορφή: Μαλακό εξώφυλλο
Αριθμός σελίδων: 600
Κωδικός ISBN: 978-960-359-165-8
Διαστάσεις: 17 × 24 εκ.
Κωδ. Εύδοξος: 112694566

Είναι αλήθεια ότι η ιδέα για τη συγγραφή του βιβλίου αυτού κυοφορείτο για αρκετά χρόνια στη σκέψη και των δύο συγγραφέων και, πάντως, ερχόταν πιο επιτακτικά στο προσκήνιο κάθε φορά που οι αθλητικοί οργανισμοί (διεθνείς, εθνικοί και τοπικοί) διαφαίνονταν δίπλα ή πίσω από τους αθλητές τους που σημείωναν διακρίσεις σε εθνικό και διεθνές επίπεδο ή απασχολούσαν τη δημοσιότητα για λανθασμένους κάθε φορά λόγους. Αυτές ακριβώς τις στιγμές, ενώ ηχούσε στα αυτιά μας όλο και πιο έντονα η δημόσια διαπίστωση ότι «...έχουμε σοβαρά ζητήματα διακυβέρνησης στους αθλητικούς οργανισμούς», συνειδητοποιούσαμε εμφατικά την παντελή έλλειψη στη χώρα μας ενός εγχειριδίου για τη διδασκαλία της διακυβέρνησης των αθλητικών οργανισμών. Ωστόσο, το έναυσμα για τη συγγραφή του βιβλίου αυτού έδωσε η ίδρυση του νέου μεταπτυχιακού προγράμματος στη Διοίκηση των Αθλητικών Οργανισμών, στο πλαίσιο του Ελληνικού Ανοικτού Πανεπιστημίου, στο οποίο εντάχθηκε το μάθημα «Διακυβέρνηση Αθλητικών Οργανισμών». Αξίζει να τονιστεί ότι η εξέλιξη αυτή ευθυγραμμίζεται με αρκετά διεθνή προγράμματα σπουδών της Διοίκησης Αθλητισμού που εμπεριέχουν ήδη στον κορμό των σπουδών τους τη διακυβέρνηση των αθλητικών οργανισμών. Επίσης, η διεθνής βιβλιογραφία καταγράφει μερικές εκατοντάδες επιστημονικών άρθρων που έχουν ήδη δημοσιευτεί σε έγκριτα επιστημονικά περιοδικά της διοίκησης του αθλητισμού και πραγματεύονται ζητήματα διακυβέρνησης στους αθλητικούς οργανισμούς. Συνεπώς, συνειδητοποιώντας ότι η γνώση για τη διακυβέρνηση των αθλητικών οργανισμών είναι ήδη εκτενής, η δική μας εργασία περιορίστηκε στο να συνθέσουμε την εν λόγω βιβλιογραφία σε ένα εγχειρίδιο που θα μπορούσε να είναι χρήσιμο στους φοιτητές και στις φοιτήτριές μας στα προγράμματα σπουδών, αλλά και στα εκατοντάδες άμισθα και έμμισθα διοικητικά στελέχη των αθλητικών οργανισμών και, κυρίως, στα ενεργά μέλη των διοικητικών συμβουλίων των 49 Εθνικών Αθλητικών Ομοσπονδιών και των 5.000 και πλέον αθλητικών συλλόγων της χώρας.

Πράγματι, η διακυβέρνηση ως γνωστικό αντικείμενο έρευνας και διοικητικής πρακτικής έχει ιδιαίτερη αξία, γιατί μας βοηθά να συνειδητοποιήσουμε σε βάθος (α) τον κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό ρόλο των αθλητικών οργανισμών της σύγχρονης κοινωνίας και (β) τις συνέπειες της απουσίας της. Στις πιο απλές μορφές οργάνωσης του αθλητισμού, δηλαδή στον αθλητικό σύλλογο ή σωματείο, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις, για να υφίσταται ο δεσμός κοινού συμφέροντος, ως ζωτικό μέρος αυτού που αποκαλούμε «κοινωνία των πολιτών». Οι οργανισμοί αυτοί είναι κοινή υπόθεση των μελών τους και όλων εκείνων των πολιτών που επιλέγουν να ενεργοποιούνται στις λειτουργίες τους, για να παράγουν ωφελήματα για τους αθλητές τους και να σχεδιάζουν τα λεγόμενα «μοντέλα ανάπτυξης» του κάθε αθλήματος. Όμως, για να ευδοκιμήσει αυτός ο κοινός δεσμός συμφέροντος, απαιτούνται όραμα, στρατηγικοί στόχοι, πόροι, ξεκάθαρες πολιτικές και δια-δικασίες ελέγχου που διασφαλίζουν την τήρηση της νομιμότητας και την ουσιαστική λογοδοσία και διαφάνεια. Στο πλαίσιο αυτό οι αθλητικοί οργανισμοί οφείλουν να περιφρουρούν και να ενισχύουν τις δημοκρατικές διαδικασίες στο εσωτερικό τους. Παράλληλα, οι εκάστοτε ηγέτες των αθλητικών οργανισμών επιβάλλεται όχι μόνον να ασκούν αποτελεσματική διακυβέρνηση στις παρούσες συνθήκες, αλλά και να εργάζονται, να μεριμνούν και να διασφαλίζουν την ομαλή παράδοση της «σκυτάλης» στους νέους ηγέτες, με τον ίδιο τρόπο, όπως αποσύρονται οι μεγάλοι αθλητές από το βάθρο, για να ανεβούν οι νεότεροι. Όταν η διακυβέρνηση είναι απούσα ή «νοσεί» σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, τότε μοιραία εντός των αθλητικών οργανισμών κυριαρχούν η αδιαφάνεια, η κακοδιαχείριση των πόρων και τα κάθε είδους σκάνδαλα που διαβρώνουν τις δημοκρατικές διαδικασίες, τις οποίες οι ίδιοι οι οργανισμοί έχουν θεσμοθετήσει. Παράλληλα, υπάρχει σημαντικό έλλειμμα νομιμότητας, με αποτέλεσμα να διακυβεύεται η αυτονομία και το αλληλένδετο δικαίωμα της αυτορρύθμισης των αθλητικών οργανισμών που -έως τις μέρες μας- θεωρούνται αυτονόητα.

Στο πλαίσιο αυτό, το παρόν βιβλίο φιλοδοξεί να προσφέρει γνώσεις, να αναπτύξει δεξιότητες και να δώσει αφορμή για προβληματισμό, ισορροπώντας σε συγκεκριμένες κατευθύνσεις και παραμέτρους της διακυβέρνησης των αθλητικών οργανισμών της χώρας. Πιο συγκεκριμένα και σχηματικά, το παρόν πόνημα:

• Παραθέτει μια σειρά από θεωρητικές έννοιες που είναι αλληλένδετες με τη διακυβέρνηση των αθλητικών οργανισμών και η κατανόησή τους ενισχύεται στοχευμένα από έναν μεγάλο αριθμό μελετών περίπτωσης που αντλούνται από διεθνείς και εθνικούς αθλητικούς οργανισμούς.

• Αναλύει τις σημαντικότερες θεωρίες και μοντέλα που αποτελούν προϋπόθεση για τη βαθύτερη κατανόηση της ποιότητας και της δυναμικής της διακυβέρνησης των αθλητικών οργανισμών και της αλληλένδετης βιωσιμότητάς τους.

• Αναδεικνύει σημαντικά ζητήματα διακυβέρνησης, θέτοντας ερωτήματα που δίνουν τροφή για σκέψη και προβληματισμό σχετικά με τον «στίβο» της καθημερινότητας των αθλητικών οργανισμών, ενώ την ίδια στιγμή λειτουργούν ως εφαλτήρια για περαιτέρω εμπειρική έρευνα και παραγωγή νέας γνώσης από τους ερευνητές της διακυβέρνησης.

• Παραθέτει εφαρμόσιμες προτάσεις και μέτρα για την ενίσχυση της ευρύτερης διακυβέρνησης των αθλητικών οργανισμών και, ειδικότερα, για την αξιολόγηση και τη βελτίωση της χρηστής διακυβέρνησης.

• Διαχωρίζει τη θεωρία και τα μοντέλα της διακυβέρνησης από τις επιμέρους πρακτικές διαδικασίες και εστιάζει κατά προτεραιότητα σε αναγκαίες μεταρρυθμίσεις που ενδυναμώνουν τη λειτουργία του διοικητικού συμβουλίου, αναγνωρίζοντας τον καταλυτικό ρόλο που διαδραματίζει το συμβούλιο στη διακυβέρνηση του αθλητικού οργανισμού.

Ως προς τη δομή, το βιβλίο «Διακυβέρνηση Αθλητικών Οργανισμών» χωρίζεται σε τρία μέρη και απαρτίζεται από 15 κεφάλαια. Στόχος του Μέρους Ι, που φέρει τον τίτλο «Έννοιες, Θεωρίες και Μοντέλα Διακυβέρνησης», και των εντός αυτού τριών κεφαλαίων είναι να τεθεί το πλαίσιο, μέσα στο οποίο λαμβάνει χώρα η δια-κυβέρνηση των αθλητικών οργανισμών, ενώ, ταυτόχρονα, γίνεται προσπάθεια αποσαφήνισης της έννοιας της «διακυβέρνησης» έναντι άλλων συναφών όρων. Πιο συγκεκριμένα, το Κεφάλαιο 1 αναφέρεται στην ιδιαιτερότητα και στα μοναδικά χαρακτηριστικά της διακυβέρνησης στον τομέα του αθλητισμού και περιγράφει την έννοια της «διακυβέρνησης στον αθλητισμό» ως προς το συστημικό, πολιτικό και οργανωσιακό επίπεδό της. Το Κεφάλαιο 2 εστιάζει στις έννοιες «αυτονομία» και «νομιμότητα», οι οποίες αποτελούν την αφετηρία για την κατανόηση των αρχών, διαστάσεων και διαδικασιών (χρηστής) διακυβέρνησης στους αθλητικούς οργανισμούς. Μέσα από έναν μεγάλο αριθμό παραδειγμάτων, το κεφάλαιο επικεντρώνεται τόσο στις διαφορετικές μορφές νομιμότητας όσο και στις πρακτικές νομιμοποίησης που οι αθλητικοί οργανισμοί καλούνται να υιοθετούν. Το Κεφάλαιο 3 εισάγει τον αναγνώστη στις διαφορετικές θεωρητικές προσεγγίσεις που διαχρονικά έχουν συμβάλει στην κατανόηση της πολυδιάστατης φύσης και συνθετότητας της οργανωσιακής διακυβέρνησης. Επίσης, παραθέτει με κριτικό βλέμμα τρία μοντέλα διακυβέρνησης (το παραδοσιακό, το μοντέλο πολιτικών διακυβέρνησης και το επιχειρηματικό), με απώτερο στόχο να αναδείξει τα κυρίαρχα διλήμματα στην αθλητική οργανωσιακή διακυβέρνηση.

Τα επόμενα εφτά κεφάλαια συνθέτουν το Μέρος ΙΙ, τιτλοφορούμενο ως «Ενίσχυση της Δυναμικής του Διοικητικού Συμβουλίου», το οποίο επικεντρώνεται τόσο στα πιο σημαντικά στοιχεία όσο και στις (μικρο) διαδικασίες της οργανωσιακής διακυβέρνησης των αθλητικών οργανισμών. Το Κεφάλαιο 4 εστιάζει στον ρόλο και τις αρμοδιότητες των διοικητικών συμβουλίων των αθλητικών οργανισμών, παραθέτοντας και αναλύοντας τις διάφορες μορφές συμβουλίων και σχολιάζοντας, ταυτόχρονα, τη σημασία της ανεξαρτησίας τους. Το Κεφάλαιο 5 συζητά και εμβαθύνει πάνω στην ίδια την έννοια της «σύνθεσης» και των δεξιοτήτων που συμβάλλουν στην αποτελεσματική λειτουργία του διοικητικού συμβουλίου. Παραθέτει, επίσης, επιχειρήματα υπέρ της ποικιλομορφίας του διοικητικού συμβουλίου και περιγράφει ενδεδειγμένες διαδικασίες και πολιτικές που είναι απαραίτητες για την ανανέωσή του. Το Κεφάλαιο 6 εστιάζει στην καταγραφή των παραγόντων, των διαδικασιών και των πρακτικών που βελτιώνουν την αποτελεσματικότητα των συσκέψεων του διοικητικού συμβουλίου. Αυτό επιτυγχάνεται περιγράφοντας τον ρόλο του προέδρου στις συσκέψεις, τη σύγκρουση συμφερόντων, καθώς και την αξιολόγηση των συσκέψεων. Στο Κεφάλαιο 7 γίνεται επισκόπηση των κυριοτέρων παραγόντων που επηρεάζουν την απόδοση του συμβουλίου και διαμορφώνουν τις συνθήκες για την ανάπτυξη της δυναμικής του, με γνώμονα την εκπλήρωση της αποστολής του αθλητικού οργανισμού. Το Κεφάλαιο 8 εστιάζει στις επιτροπές που στηρίζουν το έργο και την αποδοτικότητα των διοικητικών συμβουλίων των αθλητικών οργανισμών. Περιγράφονται οι διαφορετικοί τύποι επιτροπών και ο ρόλος τους στη διακυβέρνηση και διοίκηση των αθλητικών οργανισμών. Γίνεται αναφορά στις διαδικασίες και τις προϋποθέσεις συγκρότησης των επιτροπών και δίνονται αρκετά παραδείγματα επιτροπών από διεθνείς οργανισμούς και από μια ελληνική αθλητική ομοσπονδία. Το Κεφάλαιο 9 προσεγγίζει τη στρατηγική διοίκηση μέσα από το πρίσμα του συμβουλίου των αθλητικών οργανισμών. Αναλύεται ο ρόλος του συμβουλίου στη διαμόρφωση της στρατηγικής σκέψης του οργανισμού και συζητούνται οι παράγοντες που συμβάλλουν, ώστε να ενισχυθεί η στρατηγική σκέψη εντός του αθλητικού οργανισμού. Τέλος, το Κεφάλαιο 10 εστιάζει στον ρόλο του έμμισθου γενικού διευθυντή και αναλύει τη σημασία της σύνθετης σχέσης συμβουλίου-γενικού διευθυντή για την αποτελεσματική λειτουργία του διοικητικού συμβουλίου και, κατ' επέκταση, του αθλητικού οργανισμού.

Το Μέρος ΙΙΙ, που φέρει τον τίτλο «Χρηστή Διακυβέρνηση από τη Θεωρία στην Πράξη», αποτελείται από πέντε κεφάλαια, τα οποία επικεντρώνονται στο πώς η διακυβέρνηση περνά από τη θεωρία στην πράξη παρουσιάζοντας αρχές και κριτήρια χρηστής οργανωσιακής διακυβέρνησης. Πιο συγκεκριμένα, στο Κεφάλαιο 11 συζητείται το εννοιολογικό περιεχόμενο του όρου «χρηστή διακυβέρνηση» και δίνονται παραδείγματα εθνικών πλαισίων, υπό τη μορφή πολιτικών ή συμβουλευτικών οδηγών, που φιλοδοξούν να ενισχύσουν την αποτελεσματικότητα της διακυβέρνησης των αθλητικών οργανισμών. Τα πλαίσια αυτά περιλαμβάνουν -μεταξύ άλλων- συστάσεις για τη λειτουργία του συμβουλίου μέσω των διαστάσεων της διαφάνειας, της λογοδοσίας, των δημοκρατικών διαδικασιών και της κοινωνικής ευθύνης. Το Κεφάλαιο 12 εστιάζει στις προκλήσεις που είναι αλληλένδετες με την κατανόηση της έννοιας της «διαφάνειας» και με τα παρεπόμενα οφέλη για τους αθλητικούς οργανισμούς. Παράλληλα, παραθέτει ένα πλαίσιο αρχών και συναφών πρακτικών που βοηθούν στην ενίσχυση της διαφάνειας στους αθλητικούς οργανισμούς. Το Κεφάλαιο 13 εμβαθύνει στην έννοια της «λογοδοσίας» και παραθέτει δείκτες και εργαλεία που υπηρετούν τη λογοδοσία στην πράξη, ώστε οι αθλητικοί οργανισμοί να αποκτήσουν κουλτούρα χρηστής διακυβέρνησης. Το Κεφάλαιο 14 εστιάζει στην ανάλυση των δημοκρατικών διαδικασιών των αθλητικών οργανισμών, στα θέματα αντιπροσώπευσης και νομιμοποίησης και στο πώς οι δημοκρατικές διαδικασίες βρίσκουν εφαρμογή στα μεγάλα αθλητικά γεγονότα. Τέλος, το Κεφάλαιο 15 αποσαφηνίζει την έννοια της «κοινωνικής ευθύνης» κάνοντας αναφορά σε ορισμούς, εργαλεία και βήματα εφαρμογής, αλλά και σε εταιρικά προγράμματα που χρησιμοποιούν τους αθλητικούς οργανισμούς ως «οχήματα» για την ανάδειξη της κοινωνικής ευθύνης των τυπικών επιχειρήσεων.

Πάτρα / Λευκωσία,

Δήμητρα Παπαδημητρίου, Χρήστος Αναγνωστόπουλο

Περιεχόμενα

Ευρετήριο Πινάκων  15
Ευρετήριο Σχημάτων  17
Πρόλογος  19
ΜΕΡΟΣ Ι
ΕΝΝΟΙΕΣ, ΘΕΩΡΙΕΣ ΚΑΙ ΜΟΝΤΕΛΑ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1
Εννοιολογικός Προσδιορισμός της Διακυβέρνησης του Αθλητισμού
1.1. Εισαγωγή  28
1.2. Ορισμοί και Εννοιολογικές Αποσαφηνίσεις  28
1.2.1. Κυβέρνηση και διακυβέρνηση  28
1.2.2. Διακυβέρνηση και διοίκηση (μάνατζμεντ)  30
1.2.3. Διακυβέρνηση στον αθλητισμό: Ιδιαίτερη και με μοναδικά χαρακτηριστικά  33
1.3. Επίπεδα Διακυβέρνησης στον Αθλητισμό  36
1.3.1. Συστημική διακυβέρνηση  36
1.3.2. Πολιτική διακυβέρνηση   42
1.3.3. Οργανωσιακή διακυβέρνηση  46
Ερωτήσεις / Θέματα για Συζήτηση  48
Διεθνής Βιβλιογραφία / Πηγές  49
Ελληνική Βιβλιογραφία / Πηγές  50
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2
Αυτονομία και Νομιμότητα Αθλητικών Οργανισμών
2.1. Εισαγωγή  51
2.2. Η Αυτονομία του Αθλητισμού  53
2.3. Η Νομιμότητα των Αθλητικών Οργανισμών  57
2.3.1. Νομιμότητα: Εννοιολογικές προσεγγίσεις και ορισμοί  58
2.3.2. Αθλητικοί οργανισμοί: Η νομιμότητα και η αυτονομία υπό αμφισβήτηση;  60
2.3.3. Πρακτικές νομιμοποίησης  71
Ερωτήσεις / Θέματα για Συζήτηση  74
Διεθνής Βιβλιογραφία / Πηγές   75
Ελληνική Βιβλιογραφία / Πηγές   76
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3
Θεωρίες και Μοντέλα Διακυβέρνησης
3.1. Εισαγωγή  77
3.2. Θεωρητικές Προσεγγίσεις της Διακυβέρνησης  79
3.2.1. Θεωρία της αντιπροσώπευσης  79
3.2.2. Θεωρία της επιτροπείας  86
3.2.3. Θεωρία της ηγεμονίας της διοίκησης  88
3.2.4. Θεωρία των ενδιαφερόμενων μερών  90
3.2.5. Θεωρία εξάρτησης πόρων  92
3.2.6. Θεωρία των δικτύων  95
3.2.7. Θεσμική θεωρία  98
3.2.8. Θεωρία της δημοκρατικής διακυβέρνησης  102
3.3. Μοντέλα Οργανωσιακής Διακυβέρνησης  106
3.3.1. Το παραδοσιακό μοντέλο  107
3.3.2. Το μοντέλο πολιτικών διακυβέρνησης (Carver)  110
3.3.3. Το επιχειρηματικό μοντέλο διακυβέρνησης  113
Ερωτήσεις / Θέματα για Συζήτηση  118
Διεθνής Βιβλιογραφία / Πηγές  119
ΜΕΡΟΣ ΙΙ
ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΗΣ ΔΥΝΑΜΙΚΗΣ ΤΟΥ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4
Ρόλοι και Αρμοδιότητες Διοικητικών Συμβουλίων
4.1. Καταστατικό & Εσωτερικός Κανονισμός  124
4.2. Μορφές Διοικητικών Συμβουλίων  126
4.3. Ανεξαρτησία Μελών Συμβουλίων  130
4.4. Ο Ρόλος του Συμβουλίου  132
4.5. Αρμοδιότητες Συμβουλίου  134
4.5.1. Οι νομικές αρμοδιότητες  135
4.5.2. Οι λειτουργικές αρμοδιότητες  137
4.6. Με τι Ασχολούνται τα Μέλη των Συμβουλίων στην Πράξη;  141
4.6.1. Οι αρμοδιότητες των συμβουλίων αθλητικών συλλόγων  145
Ερωτήσεις / Θέματα για Συζήτηση  150
Διεθνής Βιβλιογραφία / Πηγές  150
Ελληνική Βιβλιογραφία / Πηγές  151
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5
Σύνθεση και Ανανέωση του Διοικητικού Συμβουλίου
5.1. Εισαγωγή  154
5.2. Σύνθεση του Συμβουλίου  154
5.2.1. Τι εννοούμε με τον όρο «σύνθεση» του συμβουλίου;  155
5.2.2. Γιατί είναι σημαντική η σύνθεση του συμβουλίου;  156
5.2.3. Ποιες δεξιότητες ειναι σημαντικές για το συμβούλιο;  158
5.3. Μήτρα Καταγραφής και Ελέγχου Δεξιοτήτων για το Συμβούλιο (Board Director Skills Matrix)  160
5.4. Παράμετροι Σύνθεσης του Συμβουλίου  163
5.4.1. Ποικιλομορφία  163
5.4.2. Συμμετοχή γυναικών  165
5.4.3. Συμμετοχή αθλητών  167
5.4.4. Μέγεθος συμβουλίου  171
5.5. Ανανέωση του Συμβουλίου  173
5.5.1. Πώς ο περιορισμός των θητειών συμβάλλει στη χρηστή διακυβέρνηση;  176
5.6. Δομή Ενός Ισχυρού Συμβουλίου  179
Ερωτήσεις / Θέματα για Συζήτηση  183
Διεθνής Βιβλιογραφία / Πηγές  184
Ελληνική Βιβλιογραφία / Πηγές  186
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6
Οργάνωση και Συντονισμός των Συσκέψεων του Διοικητικού Συμβουλίου
6.1. Εισαγωγή  188
6.2. Μοντέλα Λήψης Αποφάσεων  189
6.2.1. Τύποι αποφάσεων  191
6.3. Αποτελεσματικές Συσκέψεις  191
6.4. Ο Ρόλος του Προέδρου της Σύσκεψης  196
6.5. Προετοιμασία των Μελών του Συμβουλίου για τη Σύσκεψη  199
6.6. Περιεχόμενα της Ημερήσιας Διάταξης  201
6.7. Ημερήσια Διάταξη Συναίνεσης (Consent Agenda)  203
6.8. Επαρκής Προετοιμασία των Θεμάτων για τη Σύσκεψη  204
6.9. Η Διεξαγωγή της Σύσκεψης  206
6.10. Σύγκρουση Συμφερόντων 209
6.11. Επίσημη Ιστοσελίδα του Αθλητικού Οργανισμού 212
6.12. Αξιολόγηση Συσκέψεων  213
Ερωτήσεις / Θέματα για Συζήτηση 218
Διεθνής Βιβλιογραφία / Πηγές 218
Ελληνική Βιβλιογραφία / Πηγές  219
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7
Απόδοση και Δυναμική του Διοικητικού Συμβουλίου
7.1. Εισαγωγή 222
7.2. Η Απόδοση του Συμβουλίου 222
7.2.1. Παράγοντες επιλογής των μελών του συμβουλίου 223
7.2.2. Παράγοντες λειτουργίας του συμβουλίου 226
7.2.3. Πώς το συγκεκριμένο θεωρητικό μοντέλο εξηγεί την απόδοση του συμβουλίου; 227
7.3. Κουλτούρα του Συμβουλίου 229
7.3.1. Τι σημαίνει ο όρος «κουλτούρα συμβουλίου»;  229
7.3.2. Ποιες είναι οι βασικές παράμετροι της κουλτούρας του συμβουλίου;       230
7.3.3. Κουλτούρα και λειτουργία του συμβουλίου 235
7.4. Το Συμβούλιο και η Διάσταση της Εμπιστοσύνης 238
7.4.1. Η αξιοπιστία ως βάση της εμπιστοσύνης 241
7.4.2. Με ποιον τρόπο ενισχύεται η εμπιστοσύνη; 242
7.5. Διαχείριση Συγκρούσεων στο Συμβούλιο   244
Ερωτήσεις / Θέματα για Συζήτηση 250
Διεθνής Βιβλιογραφία / Πηγές 251
Ελληνική Βιβλιογραφία / Πηγές   253
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8
Αποτελεσματικές Επιτροπές
8.1. Εισαγωγή 255
8.2. Αποσαφηνίζοντας τον Όρο «Επιτροπή»  256
8.2.1. Τύποι επιτροπών 257
8.3. Η Σημασία των Επιτροπών 258
8.4. Σύνθεση και Εποπτεία Επιτροπών   259
8.5. Οργάνωση Επιτροπών 260
8.5.1. Δομή επιτροπής 261
8.5.2. Ρόλοι και δεξιότητες 261
8.5.3. Ενίσχυση της πολυμορφίας στην επιτροπή   262
8.5.4. Η προσέλκυση μελών με ανεξάρτητη σκέψη   263
8.6. Αποτελεσματικές Συσκέψεις  264
8.6.1. Οδηγός της επιτροπής  264
8.7. Καλές Πρακτικές Διαχείρισης των Επιτροπών  265
8.8. Παραδείγματα Επιτροπών  267
8.8.1. Επιτροπές της Διεθνούς Ολυμπιακής Επιτροπής (ΔΟΕ)  267
8.8.2. Επιτροπές του Παγκόσμιου Στίβου  273
8.8.3. Ελληνική Φίλαθλη Ομοσπονδία Επιτραπέζιας Αντισφαίρισης (Ε.Φ.Ο.Επ.Α.)  276
Ερωτήσεις / Θέματα για Συζήτηση  278
Διεθνής Βιβλιογραφία / Πηγές  278
Ελληνική Βιβλιογραφία / Πηγές  279
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9
Στρατηγικό Διοικητικό Συμβούλιο και Θέματα Στρατηγικής
9.1. Εισαγωγή  282
9.2. Η Έννοια της «Στρατηγικής Διακυβέρνησης»  283
9.3. Στρατηγική Σκέψη και Συμβούλιο  284
9.3.1. Γιατί το συμβούλιο πρέπει να εμπλέκεται στη στρατηγική;  286
9.3.2. Η συμμετοχή του συμβουλίου στην ανάπτυξη του στρατηγικού σχεδιασμού  288
9.3.3.  Παράγοντες επίδρασης της στρατηγικής ικανότητας του συμβουλίου  292
9.4. Η Διαδικασία του Στρατηγικού Σχεδιασμού  294
9.4.1. Εντοπισμός στρατηγικών ζητημάτων  298
9.5. Η Σημαντικότητα του Στρατηγικού Σχεδιασμού  304
9.5.1. Γιατί τα συμβούλια δεν συμμετέχουν στον στρατηγικό σχεδιασμό;  304
Ερωτήσεις / Θέματα για Συζήτηση  311
Διεθνής Βιβλιογραφία / Πηγές  312
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10
Η Σχέση Διοικητικού Συμβουλίου και Γ ενικού Διευθυντή
10.1. Εισαγωγή  316
10.2. Ο Γενικός Διευθυντής  316
10.3. Οι Αρμοδιότητες του Γενικού Διευθυντή  320
10.4. Πόσο !σχυρός είναι ο Γενικός Διευθυντής;  324
10.5. Ο Αποτελεσματικός Γενικός Διευθυντής   326
10.6. Αποδοτική Σχέση Συμβουλίου – Γενικού Διευθυντή  329
10.6.1. Η εποπτεία του γενικού διευθυντή  332
10.7. Τρία Διλήμματα Διακυβέρνησης στη Σχέση Συμβουλίου – Έμμισθου Προσωπικού 333
10.7.1. Η διοικητική προσέγγιση και η αποστολή 333
10.7.2. Εμπιστοσύνη και έλεγχος 335
10.7.3. Εσωτερικοί και εξωτερικοί ρόλοι διακυβέρνησης 336
Ερωτήσεις / Θέματα για Συζήτηση 337
Διεθνής Βιβλιογραφία / Πηγές 338
ΜΕΡΟΣ ΙΙΙ
ΧΡΗΣΤΗ ΔΙΑΚΥΒΕΡΝΗΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΘΕΩΡΙΑ ΣΤΗΝ ΠΡΑΞΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11
Χρηστή Διακυβέρνηση:
Από τη Θεωρία στην Πράξη
11.1. Εισαγωγή 342
11.2. Χρηστή Διακυβέρνηση: Αποσαφήνιση του Όρου  342
11.2.1. Αξιολόγηση της χρηστής διακυβέρνησης 343
11.2.2. Οι προκλήσεις στη μέτρηση της χρηστής διακυβέρνησης 350
11.3. Κωδικοποίηση Χρηστής Διακυβέρνησης  354
11.3.1. Κωδικοποίηση χρηστής διακυβέρνησης: Διεθνή παραδείγματα  355
11.3.2. Η περίπτωση της Ελλάδας 362
11.4. Κατηγορίες και Λογικές μη Συμμόρφωσης 367
11.5. Μηχανισμοί Συμμόρφωσης  370
Ερωτήσεις / Θέματα για Συζήτηση 376
Διεθνής Βιβλιογραφία / Πηγές 376
Ελληνική Βιβλιογραφία / Πηγές  378
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12
Διαφάνεια: Από τη Θεωρία στην Πράξη
12.1. Εισαγωγή 379
12.2. Ορισμός της Διαφάνειας 380
12.3. Γιατί είναι Σημαντική η Διαφάνεια; 381
12.4. Γιγάντωση Αθλητισμού και Διαφάνεια 383
12.5. Διασυνδέσεις Μεταξύ Διαφάνειας, Λογοδοσίας, Δημοκρατικών Διαδικασιών και Κοινωνικής Ευθύνης 384
12.6. Τρόποι Ενίσχυσης της Διαφάνειας 385
12.7. Τρόποι Εφαρμογής Δεικτών Διαφάνειας  388
12.8. Διεθνείς Μετρήσεις Διαφάνειας σε Εθνικές Αθλητικές Ομοσπονδίες 396
Ερωτήσεις / Θέματα για Συζήτηση 400
Διεθνής Βιβλιογραφία / Πηγές 401
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13
Εσωτερική Λογοδοσία και Έλεγχος:
Από τη Θεωρία στην Πράξη
13.1. Εισαγωγή 404
13.2. Ορισμός της «Λογοδοσίας» 404
13.2.1. Τι, όμως, εσφαλμένα θεωρείται λογοδοσία; 407
13.3. Το Κενό Λογοδοσίας στους Διεθνείς Αθλητικούς Οργανισμούς 407
13.4. Επτά Μηχανισμοί Λογοδοσίας 408
13.5. Κοινωνική Λογοδοσία και Αθλητισμός 414
13.6. Εσωτερική Λογοδοσία και Έλεγχος 415
13.7. Εργαλεία και Διαδικασίες Λογοδοσίας 417
13.8.  Τρόποι Ενίσχυσης της Λογοδοσίας 419
13.8.1. Τρόποι εφαρμογής δεικτών λογοδοσίας  420
13.9. Διεθνείς Μετρήσεις Διαφάνειας σε Αθλητικούς Οργανισμούς 429
Ερωτήσεις / Θέματα για Συζήτηση 434
Διεθνής Βιβλιογραφία / Πηγές 435
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14
Δημοκρατικές Διαδικασίες:
Από τη Θεωρία στην Πράξη
14.1. Εισαγωγή 437
14.2. Η Δημοκρατία ως Έννοια 438
14.3. Δημοκρατικές Διαδικασίες και Λογοδοσία 440
14.4. Το Έλλειμμα Δημοκρατίας στις Διεθνείς Ομοσπονδίες 442
14.5. Αθλητικός Σύλλογος και Δημοκρατικές Διαδικασίες 448
14.6. Το Πρόβλημα της Αντιπροσώπευσης στον Αθλητισμό 451
14.7. Δημοκρατικές Διαδικασίες και Μεγάλα Αθλητικά Γεγονότα 453
14.7.1. Διεκδίκηση μεγάλων διοργανώσεων και δημοψηφίσματα 454
14.7.2. Μεγάλες διοργανώσεις και η διάσταση της συμμετοχής 455
14.8. Τρόποι Ενίσχυσης των Δημοκρατικών Διαδικασιών 458
14.8.1. Τρόποι εφαρμογής δεικτών δημοκρατικών διαδικασιών  459
14.9. Διεθνείς Μετρήσεις Δημοκρατικών Διαδικασιών σε Αθλητικούς Οργανισμούς 466
Ερωτήσεις / Θέματα για Συζήτηση 469
Διεθνής Βιβλιογραφία / Πηγές 470
Ελληνική Βιβλιογραφία / Πηγές  471
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15
Κοινωνική Ευθύνη: Από τη Θεωρία στην Πράξη
15.1. Εισαγωγή 473
15.2. Ορισμός της «Κοινωνικής Ευθύνης» 475
15.2.1. Διακυβέρνηση και κοινωνική ευθύνη 475
15.2.2. (Εταιρική) κοινωνική ευθύνη 476
15.3. (Εταιρική) Κοινωνική Ευθύνη και Αθλητισμός 479
15.3.1. Κοινωνική ευθύνη μη κερδοσκοπικών αθλητικών οργανισμών  481
15.3.2. Οργανωσιακοί παράγοντες που ευνοούν την εφαρμογή προγραμμάτων κοινωνικής ευθύνης   486
15.4. Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη Μέσω Αθλητισμού 489
15.5. Αθλητισμός και Περιβαλλοντική Βιωσιμότητα 492
15.5.1. Πρακτικά βήματα για ανάπτυξη περιβαλλοντικής συνείδησης στο πλαίσιο των αθλητικών οργανισμών   496
15.6. Τρόποι Ενίσχυσης της Κοινωνικής Ευθύνης 498
15.6.1. Τρόποι εφαρμογής δεικτών κοινωνικής ευθύνης 500
15.7. Διεθνείς Μετρήσεις Κοινωνικής Ευθύνης σε Αθλητικούς Οργανισμούς  513
Ερωτήσεις / Θέματα για Συζήτηση 516
Διεθνής Βιβλιογραφία / Πηγές 517
Ελληνική Βιβλιογραφία / Πηγές  521
Παράρτημα: Κώδικας Χρηστής Διακυβέρνησης 523
Γλωσσάρι 575
Ευρετήριο όρων   587