MANAGEMENT στο Σύγχρονο Περιβάλλον
Αντώνιος Ν. Γεωργόπουλος,
Λεωνίδας Ε. Μαρούδας,
Παναγιώτης Β. Πολυχρονίου
Α΄ Έκδοση
Εκδότης: Μπένου & ΣΙΑ ΕΕ
Μορφή: Μαλακό εξώφυλλο (4χρωμη έκδοση)
Αριθμός σελίδων: 832
Κωδικός ISBN: 978-960-359-188-7
Διαστάσεις: 21 × 29 εκ.
Κωδ. Εύδοξος: 133032149
Ζούμε σε ένα κόσμο διαρκών αλλαγών, σημαντικών αναταράξεων και υψηλής αβεβαιότητας. Σ’ αυτό το περιβάλλον, η μόνη σταθερά για μια επιχείρηση είναι οι διαρκείς αλλαγές (π.χ. οικονομικές κρίσεις, εμπορικοί πόλεμοι, γεωπολιτικές συρράξεις, υποβάθμιση του φυσικού περιβάλλοντος, δημογραφικό πρόβλημα). Αυτές οι αλλαγές έχουν προκαλέσει σημαντικούς μετασχηματισμούς στην επιχειρηματική δομή, στην οργάνωση της εργασίας, στις διοικητικές πρακτικές, στην κουλτούρα και στις αξίες των επιχειρήσεων. Οι αλλαγές επιταχύνονται από την παγκοσμιοποίηση, την ταχύτατη πρόοδο της πληροφορικής και της τεχνολογίας, καθώς και την αύξουσα πολιτισμική ετερογένεια του ανθρώπινου δυναμικού. Ειδικότερα, η λειτουργία των επιχειρήσεων σε συνθήκες παγκόσμιας αγοράς επιφέρει σημαντικές αλλαγές στις στρατηγικές προτεραιότητες, στους στόχους, στο οργανόγραμμα, στις συνθήκες απασχόλησης και στην ιεραρχική εξέλιξη των στελεχών.
Η ραγδαία μετατόπιση των εξωτερικών ορίων των παραδοσιακών επιχειρήσεων, συμβαδίζει με την μετακίνηση των ορίων στο εσωτερικό τους (μεταξύ διευθύνσεων, τμημάτων, λειτουργιών και υπηρεσιών), με συνέπεια την υποκατάσταση των ιεραρχικών-γραφειοκρατικών δομών με ευέλικτα οργανωτικά σχήματα. Οι μετεγκαταστάσεις των παραγωγικών μονάδων, οι εξαγορές, οι συγχωνεύσεις και οι διεπιχειρησιακές συμμαχίες βρίσκονται στην ημερήσια διάταξη των επιχειρήσεων, των στρατηγικών και των αγορών.
Κεντρικό καθήκον του μάνατζμεντ είναι η έγκαιρη πρόβλεψη και η αποτελεσματική αντιμετώπιση των παραπάνω αλλαγών. Αυτό συνιστά μια μεγάλη πρόκληση για τα διοικητικά στελέχη, τα οποία απαιτείται να κατέχουν ιδιαίτερες γνώσεις, εξειδικευμένες ικανότητες/δεξιότητες και πλούσιες εμπειρίες, σε διαφορετικά πολιτισμικά περιβάλλοντα. Επιπλέον, θα πρέπει να έχουν ρεαλιστικό όραμα, ελκυστικούς στρατηγικούς στόχους και να κάνουν επιτυχή διαχείριση των αλλαγών και των συνεπειών τους.
Το παρόν βιβλίο φιλοδοξεί να αναδείξει την ειδική σημασία των αλλαγών του εξωτερικού περιβάλλοντος για την επιχείρηση, υπογραμμίζοντας ότι το εξωτερικό περιβάλλον δεν θα πρέπει να αναλύεται απομονωμένα από το ενδοεπιχειρησιακό περιβάλλον. Πιο συγκεκριμένα, οι πελάτες και οι αγορές της επιχείρησης καθορίζουν τις πωλήσεις, οι προμηθευτές διαμορφώνουν το κόστος και την ποιότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών, οι ανταγωνιστές επηρεάζουν τις στρατηγικές κινήσεις, η οικονομική κρίση μεταβάλλει άρδην τη ζήτηση και κατ’ επέκταση συρρικνώνει την παραγωγή και την κερδοφορία, ενώ τέλος το φορολογικό καθεστώς μεταβάλλει το επίπεδο των κερδών μετά φόρων. Σε αυτό το πλαίσιο, το μάνατζμεντ θα πρέπει να επενδύει και να αξιοποιεί δημιουργικά τους πόρους και τις θεμελιώδεις ικανότητες της επιχείρησης, ούτως ώστε να διαμορφώνει ένα ευέλικτο εσωτερικό περιβάλλον που να θέτει τις προϋποθέσεις απόκτησης ενός διαρκούς/βιώσιμου ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος, μέσα από τη συνεχή εναρμόνισή του με τον εξωτερικό περίγυρο.
Η δομή του βιβλίου είναι τέτοια που επιτρέπει στον αναγνώστη να σχηματίσει μια σφαιρική άποψη, για τη διοίκηση επιχειρήσεων και τις παραδοσιακές και σύγχρονες διαστάσεις της. Ειδικότερα, το βιβλίο αποτελείται συνολικά από 6 ενότητες και 27 κεφάλαια.
Επιδιώξαμε την όσο το δυνατόν καλύτερη συνεκτικότητα ανάμεσα στα επιμέρους θεματικά πεδία, αναφέροντας την εννοιολογική σύνδεση του κάθε κεφαλαίου με τα υπόλοιπα. Σε διάφορα κεφάλαια επαναλάβαμε βασικές έννοιες και προσεγγίσεις, βέβαια από διαφορετική οπτική γωνία. Έτσι, θεωρούμε ότι συμβάλλουμε στην καλύτερη κατανόηση της ύλης του βιβλίου, καθώς και της σημασίας του σύγχρονου μάνατζμεντ στο ραγδαία μεταβαλλόμενο περιβάλλον, καλύπτοντας πολύπλευρα τις νέες τάσεις της διοικητικής επιστήμης.
Πιο συγκεκριμένα, στην πρώτη ενότητα, η οποία αποτελείται από 4 κεφάλαια, επικεντρωνόμαστε στην έννοια της επιχείρησης, στο περιβάλλον της και στο ρόλο του μάνατζμεντ. Ιδιαίτερη έμφαση δίνουμε στις βασικές λειτουργίες του μάνατζμεντ και ειδικότερα στον προγραμματισμό, στην οργάνωση, στη διεύθυνση και στον έλεγχο. Θεωρούμε ότι η πρώτη ενότητα παρέχει στον αναγνώστη όλες τις κρίσιμες γνώσεις και πληροφορίες σχετικά με τις θεμελιώδεις αρχές της οργάνωσης και της διοίκησης των επιχειρήσεων.
Στη δεύτερη ενότητα, η οποία απαρτίζεται από 5 κεφάλαια, προσεγγίζουμε θεμελιώδη στοιχεία του οργανωτικού σχεδιασμού της επιχείρησης, υπό το πρίσμα κεντρικών θεωρητικών εκπροσώπων του μάνατζμεντ.
Στην τρίτη ενότητα, η οποία εμπεριέχει 5 κεφάλαια, καλύπτουμε βασικές πτυχές του στρατηγικού μάνατζμεντ, όπως είναι η ανάλυση του εσωτερικού και του εξωτερικού περιβάλλοντος της επιχείρησης, οι στρατηγικές απόκτησης ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος και οι στρατηγικές ανάπτυξης.
Στην τέταρτη ενότητα, η οποία αποτελείται από 1 κεφάλαιο, παρουσιάζουμε ενδιαφέρουσες διαστάσεις του διεθνούς μάνατζμεντ και της διεθνοποίησης των επιχειρήσεων.
Στην πέμπτη ενότητα, η οποία αποτελείται από 10 κεφάλαια, αναλύουμε διεξοδικά τις πτυχές του μάνατζμεντ αλλαγών (change management), το οποίο είναι άμεσα συνυφασμένο με τον κύκλο ζωής κλάδων, επιχειρήσεων και προϊόντων, τις διαδικασίες αποεπένδυσης και αναδιάρθρωσης της οικονομίας, τις συγχωνεύσεις και τις εξαγορές, τις ιδιωτικοποιήσεις δημόσιων οργανισμών, καθώς και τις οικονομικές κρίσεις. Στα 2 τελευταία κεφάλαια της πέμπτης ενότητας κάνουμε ειδική αναφορά στον ανθρώπινο παράγοντα, στο πλαίσιο της αλλαγής και της διαχείρισης συγκρούσεων σε ένα μεταβαλλόμενο ενδοεπιχειρησιακό περιβάλλον.
Στην έκτη ενότητα, η οποία απαρτίζεται από 2 κεφάλαια, καλύπτουμε κεντρικές πτυχές της εταιρικής διακυβέρνησης και της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης, καθώς οι επιχειρήσεις οφείλουν να λαμβάνουν σοβαρά υπόψη τους την οικολογία, το περιβάλλον, τον ανθρώπινο παράγοντα, όλα τα συνεργαζόμενα (με την επιχείρηση) μέρη, καθώς και τις αξίες της ηθικής διακυβέρνησης.
Το βιβλίο αυτό περιλαμβάνει, τόσο τις εισαγωγικές και θεμελιώδεις προσεγγίσεις, όσο και τις νέες τάσεις στον χώρο του μάνατζμεντ, καλύπτοντας επιστημονικές, και πληροφοριακές ανάγκες του αναγνώστη. Ελπίζουμε ότι θα είναι κατανοητό στον αναγνώστη, χωρίς παραβίαση της αναγκαίας επιστημονικής αυστηρότητας, έτσι ώστε να αποτελέσει ένα κατάλληλο εκπαιδευτικό σύγγραμμα για τον προπτυχιακό και μεταπτυχιακό φοιτητή/τρια, τον διδάσκοντα της διοικητικής επιστήμης και τον επαγγελματία του χώρου των επιχειρήσεων και των οργανισμών. Ακόμη, ευελπιστούμε να είναι χρήσιμο σε κάθε αναγνώστη που επιθυμεί να κατανοήσει τις σύγχρονες προσεγγίσεις του μάνατζμεντ, χωρίς να είναι υποχρεωμένος να κάνει μια χρονοβόρα αναζήτηση και επεξεργασία της πλούσιας συναφούς βιβλιογραφίας. Το βιβλίο είναι δομημένο με τέτοιο τρόπο, ούτως ώστε να διασφαλίζεται η σχετική αυτονομία των επιμέρους κεφαλαίων και των θεματικών ενοτήτων (αλλά παράλληλα να υπάρχει και επαρκής σύνδεση μεταξύ τους), γεγονός που επιτρέπει ως ένα βαθμό την επιλεκτική του μελέτη.
Για την καλύτερη κατανόηση του βιβλίου, κάθε κεφάλαιο ξεκινά με τα προσδοκώμενα μαθησιακά αποτελέσματα, τις δεξιότητες και τις γνώσεις που θα αποκομίσει ο φοιτητής και γενικότερα ο αναγνώστης, καθώς και με τις προαπαιτούμενες γνώσεις που είναι αναγκαίες για τη μελέτη του. Στο τέλος κάθε κεφαλαίου, υπάρχουν ενδεικτικές ερωτήσεις – απαντήσεις, καθώς και βιβλιογραφία.
Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε θερμά τους προπτυχιακούς και τους μεταπτυχιακούς φοιτητές/τριες τόσο του Τμήματος Διοίκησης Επιχειρήσεων του Πανεπιστημίου Πατρών, όσο και άλλων πανεπιστημιακών τμημάτων και μεταπτυχιακών προγραμμάτων σπουδών του Πανεπιστημίου μας, αλλά και άλλων Ιδρυμάτων της χώρας που κατά καιρούς έχουμε διδάξει, οι οποίοι με τις ερωτήσεις, τις απορίες και τις δημιουργικές παρατηρήσεις τους μας έδωσαν μια σημαντική ώθηση να συγγράψουμε το παρόν βιβλίο.
Τις θερμές μας ευχαριστίες στην Αθανασία Γεωργοπούλου, η οποία ανέπτυξε την ιδέα και σχεδίασε το εξώφυλλο του βιβλίου. Επίσης, είχε σημαντική συνεισφορά στην αισθητική του βελτίωση, αναφορικά με τον τρόπο παρουσίασης των εικόνων, των γραφημάτων, των πινάκων, και άλλων τεχνικών, αλλά και ουσιαστικών θεμάτων του κειμένου.
Ιδιαίτερα νοιώθουμε την ανάγκη να εκφράσουμε τις θερμές μας ευχαριστίες στις εκδόσεις Μπένου, για την αμέριστη συμβουλευτική και ηθική υποστήριξή τους, καθ’ όλη την παραγωγική διαδικασία έκδοσης του παρόντος συγγράμματος. Ευελπιστούμε ότι στην επόμενη επανέκδοση του παρόντος βιβλίου, θα διορθωθούν παραλείψεις και ατέλειες, που πιθανά περιέχονται στην παρούσα έκδοση και οι οποίες συνιστούν αποκλειστική υπευθυνότητα των συγγραφέων.
Σε κάθε περίπτωση, θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τις οικογένειές μας για την κατανόηση που έδειξαν στις ατέλειωτες ώρες απουσίας μας κατά τη συγγραφή, καθώς και για την αμέριστη ηθική υποστήριξη που μας παρείχαν.
Ρίο, Πάτρα
Αντώνιος Ν. Γεωργόπουλος, Λεωνίδας Ε. Μαρούδας, Παναγιώτης B. Πολυχρονίου
Περιεχόμενα
Πρόλογος 17
ΠΡΟΛΟΓΟΣ 19
ΕΝΟΤΗΤΑ 1
ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΚΑΙ ΜΑΝΑΤZΜΕΝΤ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1. Η έννοια και οι μορφές της επιχείρησης 25
1.1. Εννοιολογικός προσδιορισμός και τυπολογία των οργανώσεων 25
1.2. Οι οργανώσεις ως ανοικτά οικονομικά και κοινωνικά συστήματα 27
1.3. Τι είναι επιχείρηση 27
1.3.1. Η επιχείρηση ως θεσμός 27
1.3.2. Η επιχείρηση ως κοινωνική οργάνωση 28
1.3.3. Η επιχείρηση ως οικονομικός οργανισμός 28
1.3.4. Η επιχείρηση ως παραγωγή κουλτούρας 30
1.3.5. Η επιχείρηση ως σύστημα μετασχηματισμού 34
1.3.6. Η επιχείρηση ως σύστημα παραγωγής καινοτομιών (innovations) 34
1.3.7. Η επιχείρηση ως σύστημα διαχείρισης πληροφοριών (Management Information System – MIS) 35
1.3.8. Η επιχείρηση ως οργανισμός μάθησης (learning organization) και διοίκησης αλλαγών (change management) 36
1.3.9. Οι περιορισμοί των οικονομικών αποφάσεων 36
1.4. Η αλυσίδα αξίας (value chain) 38
1.5. Διάκριση των οικονομικών μονάδων ανάλογα με το αντικείμενο δραστηριότητας 43
1.5.1. Επιχειρήσεις του πρωτογενούς τομέα 45
1.5.2. Επιχειρήσεις του δευτερογενούς τομέα 45
1.5.3. Επιχειρήσεις του τριτογενούς τομέα 46
1.6. Διάκριση των οικονομικών μονάδων ανάλογα με το μέγεθος 47
1.7. Διάκριση των οικονομικών μονάδων ανάλογα με τον ιδιοκτήτη και τη νομική τους μορφή 48
1.8. Συμπεράσματα 51
1.9. Ερωτήσεις – Aπαντήσεις 52
1.10. Βιβλιογραφία 52
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2. Το περιβάλλον της επιχείρησης και το μάνατζμεντ αλλαγής 55
2.1. Εσωτερικό και εξωτερικό περιβάλλον 55
2.2. Το εσωτερικό περιβάλλον 56
2.3. Ο ανθρώπινος παράγοντας 65
2.4. Το εξωτερικό περιβάλλον 66
2.4.1. Οι παράγοντες του εξωτερικού περιβάλλοντος 67
2.4.2. Η δυναμική του εξωτερικού περιβάλλοντος 70
2.4.3. Εξωτερικό περιβάλλον και ιστορική εξέλιξη 72
2.4.4. Οι απαιτήσεις του σημερινού εξωτερικού περιβάλλοντος 73
2.4.5. Το μάνατζμεντ της αλλαγής (change management) 77
2.4.6. Η οργάνωση του μέλλοντος 78
2.4.7. Το Μάνατζμεντ υπό το πρίσμα της κοινωνικής ευθύνης 82
2.5. Αειφόρος ανάπτυξη 83
2.6. Πράσινη οικονομία 83
2.7. Κοινωνική οικονομία 85
2.8. Η θεωρία των ενδιαφερόμενων μερών 86
2.9. Η Εταιρική Κοινωνική Ευθύνη 86
2.10. Εταιρική διακυβέρνηση 87
2.11. Συμπεράσματα 89
2.12. Ερωτήσεις – Aπαντήσεις 89
2.13. Βιβλιογραφία 90
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3. Το μάνατζμεντ της επιχείρησης – Εννοιολογικός προσδιορισμός και κατηγοριοποίηση 93
3.1. Έννοια του μάνατζμεντ 93
3.2. Λειτουργίες του μάνατζμεντ 96
3.2.1. Ο Προγραμματισμός (Planning) 97
3.2.2. Η Οργάνωση (Organizing) 98
3.2.3. Διεύθυνση – Ηγεσία (Directing – Leading) 99
3.2.4. Έλεγχος (Controlling) 100
3.3. Performance μάνατζμεντ 103
3.4. Project μάνατζμεντ 105
3.5. Risk μάνατζμεντ 107
3.6. Διεθνές μάνατζμεντ 109
3.7. Επίπεδα μάνατζμεντ 111
3.8. Ρόλοι μάνατζμεντ 112
3.9. Γνώσεις, ικανότητες και χαρακτηριστικά μάνατζμεντ 116
3.9.1. Ικανότητες 116
3.9.2. Γνώσεις 118
3.9.3. Χαρακτηριστικά 118
3.10. Συμπεράσματα 119
3.11. Ερωτήσεις – Απαντήσεις 119
3.12. Βιβλιογραφία 120
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4. Λειτουργίες του μάνατζμεντ 121
4.1. Προγραμματισμός 124
4.1.1. Ο προγραμματισμός ως έκφραση στρατηγικής 126
4.1.2. Ο προγραμματισμός ως έκφραση δημιουργίας στρατηγικής 128
4.1.3. Ο προγραμματισμός ως έκφραση υλοποίησης της στρατηγικής 131
4.1.4. Η διαδικασία δημιουργίας στρατηγικής: διαμόρφωση, αξιολόγηση και επιλογή 132
4.1.5. Η υλοποίηση στρατηγικής 149
4.1.6. Διαδικασία στοχοθεσίας και προγραμματισμού: στόχοι και σχέδια δράσης 153
4.1.7. Διοίκηση μέσω στόχων (Management by Objectives – MBO) 156
4.1.8. Η λήψη αποφάσεων 159
4.2. Οργάνωση 173
4.2.1. Έννοια της οργάνωσης 173
4.2.2. Καταμερισμός εργασίας 185
4.2.3. Τμηματοποίηση 185
4.2.4. Εύρος ελέγχου 188
4.2.5. Σχέσεις εξουσίας 189
4.2.6. Εξουσιοδότηση 191
4.3. Διεύθυνση – Ηγεσία 192
4.3.1. Η έννοια της διεύθυνσης-ηγεσίας 192
4.3.2. Μάνατζμεντ και ηγεσία 192
4.3.3. Θεωρίες ηγεσίας 194
4.3.4. Θεωρίες παρακίνησης 201
4.3.5. Ομάδες εργασίας 206
4.4. Έλεγχος 210
4.4.1. Εννοιολογική προσέγγιση 210
4.4.2. Διαδικασία ελέγχου 211
4.4.3. Τύποι ελέγχου 214
4.4.4. Στρατηγικές ελέγχου 215
4.4.5. Περιοχές και εργαλεία ελέγχου 217
4.4.6. Ελεγκτική 223
4.4.7. Αιτίες και μορφές αντίδρασης των εργαζομένων στον έλεγχο 224
4.4.8. Αρχές αποτελεσματικού ελέγχου 224
4.5. Συμπεράσματα 225
4.6. Ερωτήσεις – Απαντήσεις 226
4.7. Βιβλιογραφία 233
ΕΝΟΤΗΤΑ 2
ΘΕΩΡΗΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟ:
Από τον Frederic W. Taylor στον Henry Mintzberg
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 5. Οι αρχικές θεωρητικές συνεισφορές στη διοικητική επιστήμη: η επιχείρηση ως «κλειστό κοινωνικό σύστημα» 241
5.1. Η «επιστημονική» οργάνωση της εργασίας 241
5.1.1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 241
5.1.2. Το θεωρητικό πλαίσιο του ταιϋλορισμού 242
5.1.3. Η εφαρμογή της «επιστημονικής» οργάνωσης της εργασίας 246
5.2. Η σχολή των ανθρώπινων σχέσεων 248
5.2.1. Η εμπειρική έρευνα στο Hawthorne 248
5.2.2. Η ανάπτυξη της σχολής των «ανθρωπίνων σχέσεων» 249
5.3. Συμπεράσματα 252
5.4. Ερωτήσεις – Απαντήσεις 252
5.5. Βιβλιογραφία 253
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 6. Οι επιδράσεις του εξωτερικού περιβάλλοντος στον οργανωτικό σχεδιασμό 255
6.1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 255
6.2. Δυνάμεις και κατηγορίες περιβάλλοντος 256
6.3. Σταθερό περιβάλλον 258
6.4. Μεταβαλλόμενο περιβάλλον 260
6.5. Περιβαλλοντική αβεβαιότητα 261
6.6. Προσαρμογή οργανωτικής δομής στο περιβάλλον 262
6.6.1. Μηχανιστική και οργανική οργανωτική δομή 262
6.6.2. Διαφοροποίηση και ολοκλήρωση (συνοχή) 264
6.7. Συμπεράσματα 271
6.8. Ερωτήσεις – Απαντήσεις 271
6.9. Βιβλιογραφία 272
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 7. H επίδραση της τεχνολογίας στον οργανωτικό σχεδιασμό 273
7.1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 273
7.2. Οι τύποι των τεχνολογικών αλληλεξαρτήσεων 274
7.2.1. Τεχνολογική αλληλεξάρτηση τύπου απλής συνάθροισης 275
7.2.2. Τεχνολογική αλληλεξάρτηση τύπου σειράς 278
7.2.3. Η περίπτωση της αμοιβαίας αλληλεξάρτησης 279
7.2.4. Σύνοψη του συσχετισμού των τεχνολογικών αλληλεξαρτήσεων και της οργανωτικής
δομής 281
7.3. Οι κύριες θεωρητικές συνεισφορές στη μελέτη των επιδράσεων της τεχνολογίας
στις οργανώσεις 281
7.3.1. Οι τύποι της τεχνολογίας σύμφωνα με τον James Thompson 281
7.3.2. Η μελέτη της Joan Woodward 284
7.3.3. Η θεωρητική συνεισφορά του Charles Perrow 290
7.4. Συμπεράσματα 292
7.5. Ερωτήσεις – Aπαντήσεις 292
7.6. Βιβλιογραφία 292
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 8. Συστήματα διακίνησης-επεξεργασίας της πληροφόρησης και οργανωτικός
σχεδιασμός 293
8.1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 293
8.2. Απαιτήσεις πληροφόρησης σε σταθερό και μεταβαλλόμενο περιβάλλον 294
8.3. Μεθοδολογικές προσεγγίσεις και στρατηγικές 296
8.3.1. Αύξηση της ικανότητας διακίνησης-επεξεργασίας της πληροφόρησης 297
8.3.2. Μείωση των απαιτήσεων για διακίνηση-επεξεργασία της πληροφόρησης 301
8.4. Συμπεράσματα 304
8.5. Ερωτήσεις – Απαντήσεις 305
8.6. Βιβλιογραφία 305
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 9. Οργανωσιακός συντονισμός και τυπολογία των οργανωτικών μορφών 307
9.1. Εισαγωγικές παρατηρήσεις 307
9.2. Οι συντονιστικοί μηχανισμοί στις οργανώσεις 308
9.3. Η ταξινόμηση των οργανωτικών μορφών 312
9.3.1. Τα συστατικά μέρη των οργανώσεων 312
9.3.2. Οι βασικές μορφές της οργανωτικής δομής 314
9.4. Οι οργανωσιακές μορφές των πανεπιστημίων 320
9.5. Συμπεράσματα 322
9.6. Ερωτήσεις – Aπαντήσεις 323
9.7. Βιβλιογραφία 323
ΕΝΟΤΗΤΑ 3
ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟ ΜΑΝΑΤζΜΕΝΤ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 10. Στρατηγική επιχείρησης 327
10.1. Έννοια και στοιχεία στρατηγικής 327
10.2. Είδη στρατηγικής 330
10.3. Στάδια στρατηγικής 332
10.4. Στρατηγική και επίπεδα οργάνωσης 336
10.5. Συμπεράσματα 337
10.6. Ερωτήσεις – Απαντήσεις 337
10.7. Βιβλιογραφία 338
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 11. Στρατηγική ανάλυση του εξωτερικού περιβάλλοντος της επιχείρησης 339
11.1. Γενικά για το εξωτερικό περιβάλλον 339
11.2. Το μάκρο εξωτερικό περιβάλλον 347
11.3. Το κλαδικό εξωτερικό περιβάλλον 356
11.4. Συμπεράσματα 365
11.5. Ερωτήσεις – Απαντήσεις 366
11.6. Βιβλιογραφία 366
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 12. Στρατηγική ανάλυση του εσωτερικού περιβάλλοντος της επιχείρησης 369
12.1. Το εσωτερικό περιβάλλον γενικά: πόροι, ικανότητες, ανταγωνιστικό πλεονέκτημα 369
12.2. Οι θεμελιώδεις ικανότητες 371
12.3. Από τη θεωρία των παραγωγικών πόρων στη θεωρία του ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος 372
12.4. Συμπεράσματα 375
12.5. Ερωτήσεις – Απαντήσεις 376
12.6. Βιβλιογραφία 376
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 13. Γενικές στρατηγικές επίτευξης ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος 379
13.1. Οι επιχειρηματικές στρατηγικές γενικά 379
13.2. Οι γενικές στρατηγικές απόκτησης ανταγωνιστικού πλεονεκτήματος 381
13.3. Ηγεσία κόστους (cost leadership) 382
13.4. Διαφοροποίηση (differentiation) 385
13.5. Εστίαση (focus) 386
13.6. Εστίαση στο κόστος (cost focus) versus εστίαση στη διαφοροποίηση (differentiation focus) 387
13.7. Σύνοψη: Ηγεσία κόστους, διαφοροποίηση, εστίαση 387
13.8. Συμπεράσματα 389
13.9. Ερωτήσεις – Απαντήσεις 389
13.10. Βιβλιογραφία 389
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 14. Στρατηγικές ανάπτυξης 391
14.1. Στρατηγικές ανάπτυξης γενικά 391
14.2. Διαφοροποίηση δραστηριοτήτων: συσχετισμένη versus ασυσχέτιστη 399
14.3. Κάθετη ολοκλήρωση versus οριζόντια ολοκλήρωση 407
14.3.1. Κάθετη ολοκλήρωση 408
14.3.2. Οριζόντια ολοκλήρωση 409
14.4. Εσωτερική ανάπτυξη versus συγχωνεύσεις & εξαγορές (Σ&Ε) 412
14.4.1. Διάκριση των συγχωνεύσεων & εξαγορών 415
14.4.2. Συγχωνεύσεις & εξαγορές και μορφές διαφοροποίησης/ολοκλήρωσης 418
14.4.3. Πλεονεκτήματα συγχωνεύσεων & εξαγορών 420
14.5. Στρατηγικές συμμαχίες και συνεργασίες (joint development) 422
14.6. Συμπεράσματα 424
14.7. Ερωτήσεις – Απαντήσεις 425
14.8. Βιβλιογραφία 425
ΕΝΟΤΗΤΑ 4
ΔΙΕΘΝΟΠΟΙΗΣΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 15. Διεθνοποίηση των επιχειρήσεων 429
15.1. Εισαγωγική προσέγγιση 430
15.2. Θεωρίες διεθνοποίησης του εμπορίου 432
15.3. Η διεθνοποίηση των επιχειρήσεων 439
15.4. Επενδυτικά κίνητρα πολυεθνικών επιχειρήσεων 447
15.4.1. Πολιτικές αγοράς ή ζήτησης 448
15.4.2. Πολιτικές κόστους παραγωγής 450
15.4.3. Πολιτικές ζήτησης και παραγωγής (Μικτός τύπος) 454
15.5. Πλεονεκτήματα εγκατάστασης των χωρών-υποδοχής 455
15.5.1. Μέγεθος αγοράς 457
15.5.2. Κόστος εργασίας 457
15.5.3. Ποιότητα της εργασίας: Ανθρώπινο κεφάλαιο 458
15.5.4. Τεχνολογία 458
15.5.5. Υποδομή 458
15.5.6. Θεσμικό περιβάλλον 459
15.5.7. Βαθμός ανοίγματος της οικονομίας 459
15.5.8. Δημοσιονομικά κίνητρα 460
15.5.9. Μακροοικονομική σταθερότητα 460
15.5.10. Πολιτική σταθερότητα 460
15.5.11. Πολιτισμικές διαφορές 461
15.6. Τελικά συμπεράσματα 462
15.7. Ερωτήσεις – Απαντήσεις 465
15.8. Βιβλιογραφία 466
ΕΝΟΤΗΤΑ 5
ΤΟ ΜΑΝΑΤζΜΕΝΤ ΤΗΣ ΑΝΑΔΙΟΡΓΑΝΩΣΗΣ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 16. Το μάνατζμεντ της αναδιοργάνωσης 471
16.1. Εννοιολογική προσέγγιση 472
16.2. Λόγοι αναδιοργάνωσης 474
16.3. Στρατηγική versus λειτουργική αναδιοργάνωση 476
16.3.1. Στρατηγική αναδιοργάνωση 477
16.3.2. Στρατηγική και λειτουργική αναδιάρθρωση 478
16.3.3. Λειτουργική αναδιάρθρωση 478
16.4. Ανασχεδιασμός επιχειρηματικών διαδικασιών (BPR) 479
16.5. Μάνατζμεντ αναδιοργάνωσης 483
16.6. Συνέπειες της αναδιοργάνωσης 485
16.7. Εμπειρικά παραδείγματα αναδιοργάνωσης 488
16.8. Συμπεράσματα 493
16.9. Ερωτήσεις – Απαντήσεις 493
16.10. Βιβλιογραφία 494
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 17. Κύκλος ζωής και αλλαγή 497
17.1. Καινοτομία και αναδιοργάνωση 497
17.2. Κύκλος ζωής των προϊόντων 502
17.3. Κύκλος ζωής των επιχειρήσεων 504
17.4. Επιχειρηματικότητα και διαδικασίες ίδρυσης νέων επιχειρήσεων 514
17.5. Κύκλος ζωής των βιομηχανιών/των κλάδων παραγωγής 515
17.6. Νέοι κλάδοι παραγωγής 518
17.7. Συμπεράσματα 524
17.8. Ερωτήσεις – Απαντήσεις 524
17.9. Βιβλιογραφία 526
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 18. Το μάνατζμεντ της αποεπένδυσης 527
18.1. Εννοιολογική προσέγγιση 528
18.2. Μορφές εξόδου από την αγορά 531
18.3. Η προσέγγιση της βιομηχανικής οργάνωσης 533
18.4. Η διαφοροποίηση των δραστηριοτήτων 534
18.5. Η χρηματοοικονομική προσέγγιση της αποεπένδυσης 537
18.5.1. Αποεπένδυση και οικονομική επίδοση 539
18.5.2. Η επιχείρηση ως θεσμός 543
18.5.3. Θεωρία της αντιπροσώπευσης και αποεπένδυση 545
18.5.4. Άλλες προσεγγίσεις αποεπένδυσης 546
18.6. Στοιχεία διαχείρισης αποεπένδυσης 548
18.7. Συμπεράσματα 552
18.8. Ερωτήσεις – Aπαντήσεις 552
18.9. Βιβλιογραφία 553
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 19. Το μάνατζμεντ της εξυγίανσης 555
19.1. Εισαγωγή 555
19.2. Διάσωση 556
19.3. Σταθεροποίηση 558
19.4. Αναδόμηση – ανάπτυξη 558
19.5. «Αιχμάλωτη» επιχείρηση 558
19.6. Ρευστοποίηση 558
19.7. Συμπεράσματα 559
19.8. Ερωτήσεις – Aπαντήσεις 559
19.9. Βιβλιογραφία 560
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 20. Το μάνατζμεντ των συγχωνεύσεων & εξαγορών (Σ&Ε) 561
20.1. Μάνατζμεντ συγχωνεύσεων και εξαγορών 561
20.1.1. Φάση πριν την εξαγορά 562
20.1.2. Φάση κατά την εξαγορά 564
20.1.3. Φάση μετά την εξαγορά 565
20.2. Τα στελέχη των συγχωνεύσεων και εξαγορών 567
20.3. Μορφές ολοκλήρωσης των Σ&Ε 572
20.3.1. Αυτονομία 573
20.3.2. Μερική ολοκλήρωση 574
20.3.3. Πλήρης ολοκλήρωση 574
20.4. Δημιουργία και καταστροφή αξίας στις συγχωνεύσεις και εξαγορές 575
20.5. Ταμειακές ροές στις συγχωνεύσεις και εξαγορές 580
20.6. Διασυνοριακές συγχωνεύσεις & εξαγορές και αναδιοργάνωση 582
20.7. Συγχωνεύσεις & εξαγορές, ανταγωνισμός και κοινωνική ευημερία 596
20.8. Συγχωνεύσεις & εξαγορές στην Ελλάδα 598
20.9. Συμπεράσματα 599
20.10. Ερωτήσεις – Aπαντήσεις 600
20.11. Βιβλιογραφία 601
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 21. Διεθνές μάνατζμεντ και αλλαγή 605
21.1. Εισαγωγικά στοιχεία 605
21.2. Μάνατζμεντ διεθνούς μετεγκατάστασης δραστηριοτήτων 607
21.3. Μάνατζμεντ τοπικής και παγκόσμιας ενδοεταιρικής ολοκλήρωσης θυγατρικών μονάδων 610
21.4. Μορφές των μορφών διεθνοποίησης 614
21.4.1. Εσωτερίκευση-εξωτερίκευση και μορφές διεθνοποίησης 614
21.4.2. Το μάνατζμεντ εσωτερίκευσης-εξωτερίκευσης 615
21.4.3. Πολιτικές εσωτερίκευσης και άμεσες ξένες επενδύσεις 620
21.4.4. Μορφές εξωτερίκευσης με συμμετοχή κεφαλαίου: Joint-Ventures 622
21.4.5. Μορφές εξωτερίκευσης χωρίς συμμετοχή κεφαλαίου 626
21.4.6. Fade-in και fade-out στρατηγικές 632
21.4.7. Μάνατζμεντ των joint-ventures: Ίδρυση, αποσταθεροποίηση και αναδιοργάνωση 636
21.5. Μάνατζμεντ ξένων και εγχώριων επιχειρήσεων 638
21.6. Μάνατζμεντ αναδιοργάνωσης μεγάλων επιχειρήσεων στην ενιαία αγορά
της Ευρωπαϊκής Ένωσης 641
21.7. Συμπεράσματα 645
21.8. Ερωτήσεις – Aπαντήσεις 645
21.9. Βιβλιογραφία 648
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 22. Το μάνατζμεντ των ιδιωτικοποιήσεων 653
22.1. Ιδιωτικοποιήσεις και ανταγωνισμός 654
22.2. Στρατηγικό μάνατζμεντ ιδιωτικοποιήσεων 658
22.3. Χρηματοοικονομικό μάνατζμεντ ιδιωτικοποιήσεων 663
22.3.1. Δημόσια προσφορά 665
22.3.2. Πώληση μέσω ιδιωτικής συναλλαγής – δημοπρασία ή πώληση με διαπραγμάτευση 666
22.3.3. Μικτή πώληση – Πώληση μέσω ιδιωτικής συναλλαγής σε συνδυασμό με δημόσια προσφορά μετοχών 666
22.4. Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των ιδιωτικοποιήσεων 670
22.5. Συμπράξεις δημοσίου και ιδιωτικού τομέα 674
22.6. Η εμπειρία του μάνατζμεντ των ιδιωτικοποιήσεων 675
22.7. Συμπεράσματα 682
22.8. Ερωτήσεις – Aπαντήσεις 682
22.9. Βιβλιογραφία 685
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 23. Μάνατζμεντ κρίσεων 687
23.1. Ο κύκλος του μάνατζμεντ της εξυγίανσης 687
23.2. Η τυπολογία των κρίσεων 693
23.3. Ενδογενείς και εξωγενείς αιτίες κρίσεων 696
23.3.1. Ενδογενείς αιτίες κρίσεων 697
23.3.2. Εξωγενείς αιτίες κρίσεων 698
23.4. Μάνατζμεντ έγκαιρης διάγνωσης: Συμπτώματα κρίσεων 698
23.5. Άμεσο μάνατζμεντ στην κρίση 701
23.6. Στρατηγικό μάνατζμεντ της κρίσης 703
23.6.1. Ο αγώνας 703
23.6.2. Η φυγή 704
23.6.3. Η μεταφορά αρμοδιοτήτων 704
23.6.4. Συμβιβασμός και συγκατάθεση 705
23.7 Στρατηγικό μάνατζμεντ εξάλειψης των μη αποδοτικών μονάδων και τμημάτων
της επιχείρησης 708
23.8. Η προσωπικότητα του manager της εξυγίανσης 710
23.9. Συμπεράσματα 711
23.10. Ερωτήσεις – Aπαντήσεις 711
23.11. Βιβλιογραφία 714
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 24. Μάνατζμεντ του ανθρώπινου παράγοντα και αλλαγή 715
24.1. Εισαγωγή 715
24.2. Η ανθρώπινη αντίδραση στις αλλαγές 716
24.3. Το μάνατζμεντ της «νεκρής κοιλάδας» («the death valley») της αλλαγής 718
24.4. Μάνατζμεντ της αντίστασης των εργαζομένων στην αλλαγή 720
24.5. Μάνατζμεντ προσωπικού και αλλαγή 725
24.6. Μάνατζμεντ οργανωσιακής κουλτούρας και αλλαγή 727
24.7. Επιχειρησιακή ηθική και αλλαγή 728
24.8. Συμπεράσματα 735
24.9. Ερωτήσεις – Aπαντήσεις 735
24.10. Βιβλιογραφία 739
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 25. Διαχείριση συγκρούσεων 741
25.1. Τα χαρακτηριστικά της έννοιας της σύγκρουσης στο πλαίσιο της οργάνωσης 741
25.1.1. Στόχοι 741
25.1.2. Ανάλυση του περιεχομένου της έννοιας της σύγκρουσης 742
25.1.3. Τύποι συγκρούσεων 743
25.1.4. Θεωρητικά υποδείγματα διαχείρισης συγκρούσεων 745
25.2. Η έννοια της σύγκρουσης μεταξύ των διευθύνσεων της επιχείρησης 749
25.2.1. Στόχοι 749
25.2.2. Παράγοντες που επιδρούν στη συνεργασία μεταξύ των διευθύνσεων
της επιχείρησης 750
25.3. Συγκρούσεις μεταξύ της διεύθυνσης πωλήσεων και των υπολοίπων διευθύνσεων
της οργάνωσης 753
25.3.1. Στόχοι 753
25.3.2. Η διεύθυνση πωλήσεων στο πλαίσιο της οργάνωσης 753
25.3.3. Διεύθυνση πωλήσεων – Διεύθυνση παραγωγής 754
25.3.4. Διεύθυνση πωλήσεων – Διεύθυνση έρευνας και ανάπτυξης 757
25.3.5. Διεύθυνση πωλήσεων – Διεύθυνση μάρκετινγκ 759
25.3.6. Διεύθυνση πωλήσεων – Οικονομική διεύθυνση 760
25.3.7. Διεύθυνση πωλήσεων – Διεύθυνση ανθρώπινου δυναμικού 761
25.4. Συμπεράσματα 763
25.5. Ερωτήσεις – Απαντήσεις 764
25.6. Βιβλιογραφία 766
ΕΝΟΤΗΤΑ 6
ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΘΥΝΗ
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 26. Εταιρική διακυβέρνηση 773
26.1. Εννοιολογική προσέγγιση 773
26.2. Η δομή της εταιρικής διακυβέρνησης 777
26.3. Αρχές και συστάσεις της εταιρικής διακυβέρνησης 783
26.4. Μοντέλα εταιρικής διακυβέρνησης 785
26.5. Οφέλη και κόστη της εταιρικής διακυβέρνησης 788
26.6. Αρνητικά παραδείγματα εταιρικής διακυβέρνησης 791
26.7. Συμπεράσματα 796
26.8. Ερωτήσεις – Απαντήσεις 796
26.9. Βιβλιογραφία 800
ΚΕΦΑΛΑΙΟ 27. Εταιρική κοινωνική ευθύνη 801
27.1. Εννοιολογική προσέγγιση 801
27.2. Τύποι εταιρικής κοινωνικής ευθύνης 803
27.3. Κριτήρια εταιρικής κοινωνικής ευθύνης του ΟΗΕ 806
27.4. Οφέλη εταιρικής κοινωνικής ευθύνης 813
27.5. Παραδείγματα εταιρικής κοινωνικής ευθύνης 815
27.6. Συμπεράσματα 829
27.7. Ερωτήσεις – Απαντήσεις 830
27.8. Βιβλιογραφία 832
